Η σωτηρία της ψυχής...




Σωτήριον έτος 2008... Κυριακή 22 Ιούνη, 9.48 π.μ.
...ένα τάμα σ' ένα βότσαλο στο ιερό της Αγίας Παρασκευής...

Αρχιτεκτονική και Χάρακας

‘Ηταν Σεπτέμβρης του 2006, με φρέσκιες ακόμα τις αναμνήσεις από το χωριό, όταν γεννήθηκε η ιδέα από το ‘Ιδρυμα Πετρολέκα για καταγραφή και αποτύπωση των αρχιτεκτονικών – παραδοσιακών χαρακτηριστικών του οικισμού μας. Χαρακτηριστικών τα οποία αλλοιώνονται από το χρόνο ή καταστρέφονται από την άγνοιά μας.
...Η σπίθα έκανε την εμφανισή της....

Η ιδέα, για τα δεδομένα του χωριού, πρωτότυπη, αλλά ταυτοχρόνως και καινοτόμα, αφού οι υπεύθυνοι της πρωτοβουλίας αποφάσισαν να δώσουν την ευκαιρία σε “παιδιά απο τον τόπο” να φέρουν σε πέρας αυτό το δύσκολο εγχείρημα. Εγχείρημα το οποίο ολοκληρώθηκε με την έκδοση του βιβλίου “αρχιτεκτονική ανάλυση παραδοσιακού οικισμού - Χαρακας Λακωνίας” , αλλά και την πραγματοποίηση εκδήλωσης - παρουσίασης στη “Στοά του Βιβλίου”, στο κέντρο της Αθήνας, στις 30-04-07 με αθρόα προσέλευση κόσμου (Χαρακιωτών και μη).
...Η σπίθα έγινε φλόγα...

Η εκδήλωση αυτή δημιούργησε πολλές προσδοκίες για την συνέχεια. Σκέψεις για περαιτέρω πρωτοβουλίες αυτομάτως γεννήθηκαν με στόχο το χωριό μας να μεταλλαχθεί σταδιακά σε έναν πρότυπο παραδοσιακό οικισμό που θα ακτινοβολεί στην ευρύτερη περιοχή του Ζάρακα και όχι μόνο. Εξάλλου οι βάσεις είχαν ηδη μπει...

Και ξάφνου τα πάντα έσβησαν... ή μάλλον πάγωσαν.
Ο λόγος? Δεν μας αφορά... Και αυτό διότι η ουσία είναι μια.. Η φλόγα υπάρχει και σιγοκαίει ακόμα.. Απλά άλλαξε “τόπο”…
Μέσα από αυτό το blog θα προσπαθήσουμε σιγά σιγά να ξαναζωντανέψουμε τις προσδοκίες μας. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, θα θυμηθούμε μαζί όλα αυτά τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά τα οποία καταγράψαμε 2 χρόνια πριν. Βήμα βήμα θα αναλύουμε αυτά που βλέπουμε γύρω μας. Για να μάθουμε να αναγνωρίζουμε, να αξιολογούμε και να προστατεύουμε την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά.
...Ίσως η γνώση και μόνο, να είναι αρκετή....

Παναγιώτης Νικολαϊδης
(υπεύθυνος ομάδας αποτύπωσης)

Απαντήσεις Δελτίου 1 - Θεόδωρος Παπαγεωργίου (του Τζίμη)


1. Γενικά ο τόπος που ο άνθρωπος είδε το πρώτο φως της ημέρας κι έζησε τα παιδικά του χρόνια είναι αρκετά ριζωμένος μέσα του.
Ιδιαίτερα για εμάς τους Χαρακιώτες αυτό ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό, διότι ζήσαμε τα παιδικά μας χρόνια σε ένα περιβάλλον κλειστό και "οικογενειακό", που οι άνθρωποι αισθάνονται πιο κοντά μεταξύ τους.
Συνεπώς, πρώτος λόγος του ομφαλίου λώρου με το χωριό είναι οι παραστάσεις των παιδικών μας χρόνων.
Μάλιστα από μελέτες, έχει βρεθεί ότι στα πρώτα παιδικά χρόνια αποθηκεύονται περισσότερες εικόνες από όσες στα υπόλοιπα χρόνια της ζωής.
Όταν επιπλέον υπάρχει και το σπίτι και η αυλή που μεγαλώσαμε και υπάρχουν και δικοί μας άνθρωποι, τότε ο σύνδεσμος είναι εντονότερος.

2. Πολλές σκηνές της παιδικής μας ηλικίας αναπολούμε με συγκίνηση: Το παιχνίδι με τις ξύλινες μπάλες που έπαιζαν οι μεγάλοι άνδρες στην πλατεία και εμείς παρακολουθούσαμε με ενδιαφέρον. Το "βόσκημα" της γίδας στην πλεύρα πάνω από του Παπαλέκα, μαζί με άλλους.
-Η "μόρφω" μας ήταν λίγο άγρια και με "κουρούλαγε" στην κατηφόρα. Ακόμη πολύ ωραία ανάμνηση ο τρύγος, το πάτημα των στυαφυλιών, το αλώνισμα και το λίχνισμα .

3. Πράγματι το ίδρυμα Πετρολέκα αποτελεί για το Χάρακα σοβαρή πηγή εσόδων, που έδωσε όλα αυτά τα χρόνια, πνοή ζωής στο χωριό. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε και την αρνητική πλευρά, που συνίσταται στη δημιουργία σχετικής αδιαφορίας για τα κοινά – αφού υπάρχει το ίδρυμα γιατί να ασχοληθούμε εμείς; Ακόμη δημιουργεί αντιπαραθέσεις μεταξύ των κατοίκων για τον τρόπο διανομής. Επίσης καλό είναι να ενισχύονται με σοβαρά ποσά οι νέοι που δημιουργούν οικογένεια στο χωριό. Τέλος, να ανακαινιστεί η οικία του ευεργέτη μας στο χωριό.

4. α) Εάν δε με είχε προλάβει η Πίτσα, θα έφερνα μπόλικο νερό στο χωριό.
β) Θα έφερνα όμορφες ή και λιγότερο όμορφες νύφες για όλα τα παλικάρια του χωριού.
γ) Θα άνοιγα το Δημοτικό Σχολείο γεμίζοντάς το με παιδιά.
δ) Θα δημιουργούσα μια νέα οδική αρτηρία –ευθεία– "Αθήνα - Χάρακας", ώστε να φτάνω γρήγορα και ξεκούραστα.
ε) Και για να γελάσουμε, θα καταργούσα τις απότομες και δυσκολοανάβατες σκάλες του σπιτιού μου.

5 α) Ο πρώτος ευεργέτης ΔΗΜ. ΡΟΒΑΤΣΟΣ, ο οποίος διέθεσε τεράστια ποσά για την ανοικοδόμηση του Σχολείου, καθώς και άλλα που δυστυχώς χάθηκαν, λόγω συνθηκών της εποχής (Βαλκανικοί πόλεμοι κλπ.)
β) Ο μεγάλος ευεργέτης ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΠΕΤΡΟΛΕΚΑΣ, ο οποίος είχε τη μοναδική ιδέα να βοηθήσει τους συγχωριανούς του με τον τρόπο που όλοι γνωρίζουμε.
γ) Ο γιατρός ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΟΛΕΚΑΣ, που αφιέρωσε την ιατρική του σπουδαία καριέρα βοηθώντας τους κατοικους του Ζάρακα, υπό συνθήκες πολύ δύσκολες. Αλλά και για το πλούσιο συγγραφικό του έργο, κυρίως το αναφερόμενο στο Ζάρακα.
δ) Ο ΣΩΤΗΡΟΣ ΡΟΒΑΤΣΟΣ, για την μεγάλη του αγάπη για το χωριό, με αποκορύφωμα την ολοκληρωτική αφοσίωση στη γιγαντιαία προσπάθεια ανοικοδομήσεως του κτιρίου του Ιδρύματος Γ.Ν. Πετρολέκα. Ακόμη και για τις επιδόσεις του στον ορειβατικο τομέα.
ε) Τον ιερέα και Δάσκαλο ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΠΕΠΠΑ, ο οποίος επί 35 χρόνια εποίμανε ιερατικώς το Χαρακα και δίδαξε τα πρώτα γράμματα σε πολλές γενιές Χαρακιωτών και ο οποίος ενδιαφερόταν περισσότερο για τους άλλους –ιδίως τους πτωχούς- και λιγότερο για τον εαυτό του και την οικογένειά του. Ας είναι αιωνία η μνήμη όλων .

Απαντήσεις Δελτίου 1 - Αντώνης Παπαγεωργίου (του Νικολάου)

1. Τα παιδικά μου χρόνια… οι μνήμες από τα καλοκαίρια της ξεγνοιασιάς.. ο Σταυρός, η Στομπιά.. τα αρμάθια.. οι ακακίες.. τα χτιράκια στου Καρανάσου.. τα πλυμένα μουστοβάρελα το Σεπτέμβρη…..

2. Σχολική εκδρομή στον Αγιο Λιά….. την άνοιξη της ζωής μας, με γέλια και λουλούδια πολλά. Ο δάσκαλος να διαβάζει και εμείς να πιστεύουμε ότι η Παραπόλα είναι η άκρη του κόσμου..

3. Το βασικότερο πιστεύω πρόβλημα που αντιμετωπίζει η διοίκηση του ιδρύματος είναι ο ίδιος ο Οργανισμός διοικήσεώς του, ο οποίος πλέον δεν είναι επαρκής για να αντιμετωπίσει τις διαμορφωμένες σήμερα κοινωνικές συνθήκες και σε πολλά σημεία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με αυτές (μονιμότητα κατοίκων, επάρκεια εισοδήματος κλπ.)
Προβλήματα επίσης αποτελούν:
- Το απαρχαιωμένο νομοθετικό πλαίσιο (Ν.2039/39) που διέπει τα της λειτουργίας των κοινωφελών ιδρυμάτων το οποίο υπάρχει επί 69 χρόνια.
- Η απροθυμία συμμετοχής στην διοίκηση, ειδικότερα στην Επιτροπή Πειραιά, νέων ανθρώπων, που οφείλεται στην έλλειψη κινήτρων (π.χ ικανοποιητική οικονομική αποζημίωση ως αντιστάθμισμα εξόδων μετακίνησης, συμμετοχής κλπ.)
- Η μη ικανοποιητική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων του ιδρύματος προς νέες επενδύσεις, παρ΄ότι η δυνατότητα αυτή ρητά προβλέπεται στον Οργανισμό.
- Η συνεχής συρρίκνωση του αριθμού των δικαιούχων (κατά τον Οργανισμό) βοηθημάτων, ως αποτέλεσμα της μείωσης των μόνιμων κατοίκων του Χάρακα, που έχει ως συνέπεια την σταδιακή αδυναμία εκπλήρωσης του σκοπού του ιδρύματος.
- Η αδυναμία κατάρτισης και υλοποίησης συγκεκριμένου ετήσιου προγράμματος εκτέλεσης κοινωφελών έργων, στο βαθμό που αυτή οφείλεται στην επικρατούσα στο Χάρακα αντίληψη ότι «ό,τι ήταν να γίνει έγινε».

Η επίλυση των προβλημάτων μπορεί να επιτευχθεί εάν οι διοικήσεις του ιδρύματος επικεντρωθούν στα παρακάτω σημεία:
- Στην προσπάθεια τροποποίησης του άρθρ.2 του Οργανισμού (δικαιούχοι βοηθείας), ώστε αυτό να προσαρμοστεί στα σημερινά κοινωνικά δεδομένα (π.χ κατηγοριοποίηση δικαιούχων ανάλογη με το χρόνο παραμονής στο Χάρακα και σε ότι αφορά το εισοδηματικό κριτήριο εφαρμογή των προτύπων που εφαρμόζει η Πολιτεία στα διάφορα επιδόματα, δηλαδή δικαιούχοι βάσει ορίου εισοδήματος).
- Στην αξιοποίηση νέων επιστημόνων που κατάγονται από το Χάρακα, ως το υποστηρικτικό ανθρώπινο δυναμικό που χρειάζεται το ίδρυμα (μηχανικοί, δικηγόροι, οικονομολόγοι κ.λ.π)
- Στην ενδυνάμωση των σχέσεων με άλλους φορείς που σχετίζονται με το Χάρακα (Δήμος, Σύλλογος, ομάδες νέων κ.λ.π) μέσω του από κοινού σχεδιασμού έργων, εκδηλώσεων και ενεργειών που χρειάζεται το χωριό.

Τέλος για την εφαρμογή των παραπάνω προαπαιτείται η αλλαγή της νοοτροπίας που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες και αναγκάζει τις διοικήσεις του ιδρύματος να ενεργούν «απομονωμένες» από τους λοιπούς Χαρακιώτες. Σε αυτό η ευθύνη πιστεύω ανήκει πρωτίστως στις εκάστοτε Επιτροπές που δεν δημιούργησαν τις συνθήκες συμμετοχής σε όλους τους Χαρακιώτες, μέσω ενός ετήσιου ή και ανά τριετία γενομένου συνεδρίου παρουσίασης πεπραγμένων, ανταλλαγής απόψεων και ιδεών.
Ανήκει όμως και σε όλους εμάς τους υπόλοιπους που εκ του ασφαλούς κρίνουμε σε επίπεδο καφενείου, πάντα υπερβολικά την κάθε Επιτροπή ή τον κάθε συνεργάτη της και αναπαράγουμε ή δημιουργούμε φήμες.
Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι το ίδρυμα πρέπει να «αγγίζει» κάθε Χαρακιώτη, όπου και αν βρίσκεται αυτός, αποτελεί μοναδική «προίκα» που κληρονομήθηκε σε εμάς και στους αυριανούς Χαρακιώτες σε εποχή που ίσχυαν άλλα ιδανικά και πρέπει να το προστατέψουμε ως κόρη οφθαλμού.
Γιατί το μεγαλύτερο επίτευγμα για το ίδρυμα δεν θα είναι ούτε τα έργα που θα κατασκευάσει ή οι εκδηλώσεις που χρηματοδοτήσει, ούτε το πόσα χρήματα θα δώσει στους Χαρακιώτες. Το μεγαλύτερο επίτευγμα θα είναι εάν αυτό αντέξει στο χρόνο, αν κάνει βήματα μπροστά και αν σταθεί σε ένα επίπεδο που θα του επιτρέψει να εκπληρώνει το σκοπό του στο πνεύμα πάντα του αείμνηστου διαθέτη Γεώργιου Πετρολέκα.
Και στο σημείο αυτό πιστεύω πως κρύβεται και η μεγαλύτερη πρόκληση για τη σημερινή αλλά και τις αυριανές Επιτροπές. Να καταφέρουν να προσαρμόσουν τον Οργανισμό του ιδρύματος στις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας των Χαρακιωτών, χωρίς να «διαβρωθεί» το πνεύμα του ευεργέτη που είναι η βοήθεια των αναξιοπαθούντων ανθρώπων.

4. - Θα έφτιαχνα ένα χώρο όπου θα «έκλεινα» όλη την ιστορία του χωριού.
- Θα φύτευα πεύκα και κυπαρίσσια στις σάρες στο Σταυρό για να ολοκλήρωνα το έργο του Σωτήρη Ροβάτσου.

5. - Σωτήρης Ροβάτσος (ο άνθρωπος που θα ήθελα να είχα γνωρίσει περισσότερο)
- Κωνσταντίνος Πετρολέκας (ο γιατρός που ξεδίπλωσε το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής πάνω από όλα τα χωριά του Ζάρακα μέσα από την προσφορά της επιστήμης του και ίσως ο πρώτος υμνητής της ομορφιάς του τόπου)
- Δημήτρης Πετρολέκας (ο ακούραστος εργάτης που δουλεύοντας τη γη, μας όρισε τις έννοιες …..καλοσύνη, υπευθυνότητα και κοινωνική προσφορά.
- Πάνος Πετρολέκας (πανούλης) ο βράχος απέναντι στο κύμα.. η προσωποποίηση της προσφοράς και της ανιδιοτέλειας…

...Αυτός ο τόπος ο μικρός... ο μέγας

Χιονοβούνι, Μεγάλη Παρασκευή 2006


... στη λάκκα τ' Αγιαννιού, δίπλα στη στρούγκα του Μαστέχα


φωτογραφικό αρχείο Γιάννη Κοφινά






Ενεργοί Πολίτες - ΧΑΡΑΚΙΩΤΕΣ

Ανοικτός διάλογος Χαρακιωτών (Προαιρετική συμμετοχή)

1. Ποιος είναι αλήθεια ο ομφάλιος λώρος που μας συνδέει με το χωριό μας;
(ένα σπίτι και μια αυλή – οι άνθρωποι – το περιβάλλον – τα παιδικά μας χρόνια…)
2. Όλη μας η ζωή μια ταινία – καρέ καρέ.
Μια σκηνή στον Χάρακα – όποια θες να ξαναζήσεις αν γύριζε ο χρόνος πίσω και
περίγραψέ την να την ζήσουμε μαζί.
3. ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΤΡΟΛΕΚΑ: αναφορά κρίσιμη και η σημαντικότερη για την ανάπτυξη του χωριού μας. Πείτε δυο λόγια για τα προβλήματά του – ποιες είναι οι προτάσεις σας για την επίλυσή τους;
4. Μια νεράιδα από το παραμύθι σάς δίνει ένα μαγικό ραβδί, που ικανοποιεί όλες τις επιθυμίες. Πες μας τρία πράγματα που θα έφτιαχνες ή θα άλλαζες στο χωριό μας.
5. Αναφέρετε 4-5 αξιόλογα πρόσωπα (όχι εν ζωή) που προσέφεραν στο χωριό μας και τα θαυμάζετε, να τα τιμήσουμε κι εμείς σ’ αυτό το ιδιότυπο γκάλοπ.

Παρακαλώ, θα ήθελα τις απόψεις σας στα προαναφερόμενα θέματα, προκειμένου να αναρτηθούν στο προσωπικό μου ιστολόγιο "Το νόστιμο ήμαρ" (spyrospetrolekas.blogspot.com)
Αποστολή κειμένων:
Fax: 210-4223625 – e-mail: spetr@tee.gr





στιγμές αξέχαστες στον όμορφο Ζάρακα...


Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Λυχνάρι"
το καλοκαίρι του 1996

Οδοιπορώντας στο μονοπάτι της Υμεττιάς...


Σε πρόσφατη εξόρμησή μου με το σπηλαιοσύντροφο και συνοδοιπόρο Θοδωρή Μυλωνάκο από το Γύθειο με την γνωστή βιοτεχνία «Ζυμαρικά Μάνη» βρεθήκαμε στο γραφικό και πανέμορφο Χάρακα. Από εκεί με υπόδειξη των κατοίκων ανεβήκαμε επάνω από το χωριό στα τελευταία σπίτια, όπου ξεκινάει το παλαιό μονοπάτι για τον Αϊ Γιάννη. Στο ξεκίνημα υπήρχαν μερικοί υψηλής βλάστησης θάμνοι και για λίγη απόσταση χαμηλοί στο μονοπάτι που εμφανιζόταν σε μερικά σημεία το παλαιό περίτεχνο καλντερίμι. Όσο ανεβαίναμε γυρίζαμε πίσω, για να απολαμβάνουμε το πανόραμα του τοπίου και το χωριό από ψηλά και σταματούσαμε για να φωτογραφίζουμε. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από το έντονο ασβεστολιθικό ανάγλυφο με τα μυτερά βράχια σμιλεμένα από τη βροχή και τον άνεμο.

Στο μονοπάτι, ανάμεσα στους αρμούς στο αναπτυσσόμενο καλντερίμι κυριαρχούσε το ενδημικό scabiosa ymettia που πήρε το όνομά της από τον Υμηττό, όπου πρωτοβρέθηκε. Έχω προαναφέρει, ότι η «φωλιά» της με την πραγματικά πρωτόγνωρη και τεράστια εξάπλωση του όμορφου φυτού αυτού με τα αρωματικά άνθη είναι ο Σταυρός που από τότε που έγινε ο δρόμος και στρώθηκε με άσφαλτο φυτρώνει ακόμη και σε αυτήν.

Από τα 600 μ. υψόμετρο που ξεκινήσαμε ανεβήκαμε ελάχιστα στα 708μ με το τοποθετημένο σιδερένιο σταυρό οπότε ξεκούραστα. Από εκεί θαυμάζαμε το άγριο τοπίο του Σταυρού με το βουνό να σταματά απότομα και να χάνεται στον φοβερό γκρεμό του με αντίκρυ το αχανές του πελάγους. Θαρρείς ότι στη περιοχή αυτή έδιναν το ανταγωνιστικό ραντεβού τους οι δύο θεοί ο Αίολος και ο Ποσειδών και ο κάθε ένας άφηνε τα σημάδια της παρουσίας του. Ο πρώτος με τους ασκούς του ανέμου και ο άλλος με τα κτυπήματα της τρίαινας και το ξέβρασμα της βροχής από το πέλαγος διαμόρφωσαν ένα μοναδικό σε αγριάδα τοπίο.

Κατηφορίζοντας το μονοπάτι βλέπαμε τη ρεματιά να χύνεται προς το λούκι του Σταυρού. Καλύπτοντας απόσταση δύο χιλιομέτρων φτάσαμε σε μια σπάνια κλειστή αγκαλιά στη προέκταση αυτή του Χιονοβουνιού και η ρεματιά τελείωσε με γραφική λάκα με μαντρί και την εκκλησία του Αϊ Γιάννη στα 680 μ. να δεσπόζει ανάμεσα από στα βουνά. Φούμο και λουλάκι τα τοιχία και λευκές κορνίζες ανάμεσα σε πεύκα, καρυδιές ακόμη και ελιές για το υψόμετρο αυτό. Το χορτάρι παχύ, ανέπαφο και ολοδρόσερο με το κατέβασμα των γιδιών στα χαμηλά και κρόκοι εποχής με εντυπωσιακά πρώιμες για πρώτη φορά στην εμπειρία μας μοβ και κόκκινες ανεμώνες στις 3 Δεκέμβρη. Η στέρνα έξω από την εκκλησία με το μεγάλο χτιστό περίβολο σε οβάλ σχήμα και πέτρινη λαξευμένη κορύτα Νεαρό ζευγάρι ντόπιων με ένα αγοράκι και τη μητέρα του να ανάβουν τα καντήλια πιστοί στη παράδοση και τις πνευματικές τους υποχρεώσεις και ο μπαμπάς με το μωρό στην αγκαλιά μέσα στο αγροτικό αυτοκίνητο που είχαν έλθει από το χωματόδρομο που οδηγεί από το Χάρακα ως εκεί. Με το καλημέρισμα δεν έκρυψα την αγωνία μου για ύπαρξη καταβόθρας στη λάκα και οι ντόπιοι μας υπέδειξαν το σημείο. Πράγματι επιβεβαιώθηκα και με το GPS κατέγραψα ένα στόμιο σε πεζούλα και άλλα δύο στο χαμηλότερο υψομετρικά σημείο (665 μ.) πίσω από το μαντρί δύσκολα για εξερεύνηση από το στένωμα και τα φερτά υλικά.

Η επιστροφή μέσα από το λούκι ήταν η απόφασή μας, αφού μας ανέφεραν ότι υπήρχε πρόσβαση στο παλιό μονοπάτι. Η ρεματιά σε λίγο άρχισε να κατηφορίζει μετά από τη μικρή σπηλιά στο βράχο και τις ποτίστρες. Πιο κάτω στο απότομο σημείο με τη σάρα οι Χαρακιώτες μεγαλούργησαν με την περίτεχνη εξ ανάγκης επέμβασή των για την πρόσβαση από το μοναδικό αυτό λούκι ανάμεσα στα κρεμνά και τις ορθοπλαγιές του περιβόητου Σταυρού. Εκεί χρειάζεται λίγη επιμέλεια για σταθεροποίηση και καθάρισμα μετακινουμένων πετρωμάτων, ενώ οι ψηλοί τοίχοι ξερολιθιάς στέκονται αρκετά γεροί με τις συνεχείς γραφικές στροφές. Με την κάθοδό μας στην άσφαλτο διαπιστώσαμε απόσταση 1χιλιομέτρου και μέχρι το χωριό άλλο ένα χιλιόμετρο. Το ξεχασμένο παλαιό μονοπάτι τεσσάρων χιλιομέτρων με την απερίγραπτη ομορφιά τοπίου, την αρχιτεκτονική, τα πανέμορφα και σπάνια λουλούδια και παράδοση του τόπου θα πρέπει να αναδειχθούν προς τους ενδιαφερόμενους εραστές της ελληνικής υπαίθρου και φύσης. Μάλιστα είναι κυκλική διαδρομή που σημαίνει, ότι κάποια παρέα με αυτοκίνητο μπορεί να επιστρέψει σε αυτό χωρίς τις διάφορες ταλαιπωρίες με αρχή το Χάρακα ή τον Σταυρό. Ευτυχώς πρόλαβα να προτείνω τη διαδρομή αυτή, για το επόμενο καλοκαιρινό πρόγραμμα του ΕΟΣ Αθηνών που θα ηγηθώ και φέτος στην περιοχή με το ενδιαφέρον του πολύτιμου και μοναδικού όπως αποδεικνύεται δάσους Κρεμαστής-Κυπαρισσιού. Είναι το μόνο που δεν υποφέρει από τις νέες αρρώστιες γιατί όπως λένε οι ειδικοί είναι γονιδιακά ισχυροποιημένο και προσαρμοσμένο τόσο νότια. Τις ομορφιές αυτές ευχόμαστε να αναδείξουν και προπαντός να προστατέψουν όπως έχουν την υποχρέωση τα νεοεκλεγέντα Δημοτικά Συμβούλια που τους ευχόμαστε καλή επιτυχία και πλούσιο έργο. Γυρίζοντας μετά τα Πιστάματα σταμάτησα σε ένα σημείο και ρώτησα ένα βοσκό, εάν η λάκα έχει καταβόθρα στους θάμνους με το πλούσιο χορτάρι γύρω τους και μου επιβεβαίωσε την παρατήρηση. Ο Θοδωρής εντυπωσιάσθηκε με το καρστ της περιοχής και τα πολλά σπηλαιολογικά φαινόμενα που έχουμε να εξερευνήσουμε ακόμη. Ο κατάλογος με αυτά στο Δήμο Ζάρακα ολοταχώς ανεβαίνει προς τα 70!

Γράφει ο Γιάννης Κοφινάς
Πρόεδρος του Σπηλαιολογικού Ομίλου "Ποσειδών"

"Λέκας"








Το επώνυμο απαντά στο νομό Λακωνίας, αλλά είναι ευρύτατα διαδεδομένο στον ελληνικό χώρο. Στη Μάνη, άλλωστε, απαντούν και οι τύποι Λεκ(κ)άκος, Λεκέας, Λεκαράκος, Παπαλεκάκος, ενώ στην περιοχή Ζάρακα απαντούν ο σύνθετος τύπος Πετρολέκας και ο τύπος Λέκας, και στην περιοχή Μονεμβασίας ο τύπος Λεκάκης.

Το όνομα Λέκας αναφέρεται από τον 11ο αιώνα σε βυζαντινές πηγές. Ο Μιχαήλ Ατταλειάτης, εξιστορώντας τα γεγονότα του πρώτου χρόνου της βασιλείας του Νικηφόρου Βοτανειάτη (1078-1081), μαρτυρεί περί του ήρωος Λέκα τα εξής: "Επεί και κατά του λεγομένου Λέκα του τους Πατζινάκους ενσείοντος (Ρωμαίος γαρ ων εξ επιγαμβρείας αυτοις ηυτομόλησε)."

Ο Ιωάννης Σκυλίτζης επαναλαμβάνει το γεγονός της εξέγερσης που έγινε στα 1078 στη Σαρδική (Σόφια Βουλγαρίας), υπό την ηγεσία του Λέκα: "Λέκας δε τις από Παυλικιάνων Φιλλιπουπόλεως ωρμημένος εξ επιγαμβρίας ηυτομόλησε τοις Πατζινάκοις."

Η επόμενη αναφορά των πηγών στο όνομα Leka γίνεται τρεις αιώνες αργότερα. Στα 1387 οι αδελφοί Leka και Pavle, αρχηγοί της αλβανικής οικογένειας των Dukaggini, εγγυώνται με έγγραφό τους στους εμπόρους της Ραγούζας ελεύθερη δίοδο από εκείνη την περιοχή της Αλβανίας που ήταν υπό την εξουσία τους.

Στους επόμενους αιώνες η μνεία του ονόματος Leka για πρόσωπα αλβανικής καταγωγής γίνεται συχνότερη. Στη Βλαχία αναφέρονται κατά τον 16ο αιώνα Αλβανοί αξιωματούχοι με το όνομα αυτό. Στην Αττική συναντούμε κατά τον α΄μισό του 16ου αιώνα μικρού μεγέθους οικιστική εγκατάσταση Αλβανών, που φέρει το όνομα της φατρίας Leka Zisi, ενώ στους νεότερους χρόνους το όνομα Λέκας είναι γνωστό ως "όνομα διαφόρων οικογενειών εκ των αλβανοφώνων χωριών της Αττικής". Το όνομα Λέκας απαντά, επίσης, και σε ενετικά έγγραφα του 16ου αιώνα που αφορούν την Κέρκυρα και την Πελοπόννησο (Ναύπλιο -Μονεμβασία).

Από τον 17ο αιώνα, το όνομα Λέκας εμφανίζεται στην Κρήτη, ενώ στην Πελοπόννησο είναι ήδη από τον 16ο αιώνα γνωστό. Σε επιγραφή του ναού του Αγίου Αθανασίου στο Λιγουριό με χρονολογία 1622 απαντά μεταξύ των αρχόντων ο Δημήτρης Καλούδης – Λέκας. Το 1680 ευρίσκεται στην περιοχή του Λεωνιδίου ο Γιάννης Λέκας, και το 1691 μέλη της αθηναϊκής οικογένειας του Δημητρίου Λέκα έχουν μεταναστεύσει στο Ναύπλιο, εξαιτίας της τουρκικής εισβολής στην Αττική. Σε ενετικό έγγραφο του 1696, όπου γίνεται λόγος για τα αγαθά που διένειμαν οι Ενετοί στις εγκατεστημένες στην περιφέρεια του Μυστρά γιαννιώτικες οικογένειες, απαντά το όνομα του Ευθυμίου Λέκα. Σε ενετικό, επίσης, έγγραφο του 1697 γίνεται μνεία στον καταγόμενο από τα Ιωάννινα ευγενή Ευθύμιο Λέκα, ο οποίος ήταν εγκατεστημένος στο Λεοντάρι της Αρκαδίας. Σε έγγραφο, εξάλλου, της 7ης Σεπτεμβρίου του 1698 απαντά το όνομα του Γιάννη Λέκα, ο οποίος φαίνεται πως είχε αποχωρήσει από την περιφέρεια του Μυστρά, με πιθανή επιστροφή του στον τόπο καταγωγής του που ήταν η Αθήνα. Σε ένα άλλο ενετικό έγγραφο της 28ης Απριλίου του 1699, αναφέρεται ο Γιάννης Δήμας Λέκκας από το Γεράκι, ο οποίος όφειλε να καταβάλλει στο δημόσιο ταμείο της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας δασμό αξίας 500 ρεαλίων.

Από τον 18ο αιώνα το όνομα Λέκας απαντά στην περιοχή Μάνης και στην Κύθηρα, καθώς επίσης και σε Μανιάτες της Τοσκάνης και σε Μεσσήνιους της Ζακύνθου. Στη Μάνη η τοπική παράδοση ομιλεί περί της μεγάλης πατριάς των Λεκιάνων που είναι εγκατεστημένη στην περιοχή του Κότρωνα και η οπόία εξυμνήσθηκε για την ισχύ της από τη λαϊκή μούσα με τους εξής στίχους :
"Φελούρης και Δεμέστιχας
Λέκας και Λιγομνυάλλης
Χασάνης και Ζερβόγιαννης
στον κόσμο δεν ειν΄αλλοι."

Οι προφορικές μαρτυρίες σκιαγραφούν αδρά τις αιματηρές συγκρούσεις των δυο ισχυρών πατριών των Λεκιάνων και των Φελουριάνων στην περιοχή της Τευθρώνης. Για την καταπιεστική συμπεριφορά, άλλωστε, των Λεκιάνων, όπως και άλλων Μανιατών προς τους κατοίκους χωριών των περιοχών Λακεδαίμονος και Επιδαύρου Λιμηράς στους μετεπαναστατικούς χρόνους μιλούν οι παρακάτω στίχοι:
"Βρε Λέκα κουλοχέρα
θαλάσση κερατά,
πάντεχες τα’ είν’ η Σκάλα
κ’η Βλαχοκερασιά;
Εδώ ‘ναι ο Κουμουστιώτης
με το χρυσό σπαθί
που κάνει τους Μανιάτες
να τρέχουν σα λαγοί."

Όσον αφορά την καταγωγή των Λεκιάνων στην προφορική παράδοση των κατοίκων της Μάνης, οι απόψεις διίστανται, καθώς τόπος προέλευσής τους θεωρείται είτε ο Μυστράς είτε η βορειανατολική Πελοπόννησος, με τα νησιά του Σαρωνικού. Είναι, ωστόσο, αποδεκτό πως η αρχική εγκατάστασή τους στη Μάνη έγινε στην ορεινή θέση Μακρύνορο, απ’ όπου σταδιακά κατέβηκαν στην παραθαλάσσια περιοχή του Κότρωνα και επιδόθηκαν στην πειρατεία. Στην πατριά των Λεκιάνων, εκτός από αυτούς που διατηρούν και σήμερα τα επώνυμα Λέκας, Λεκάκος και Λεκοδημήτρης, ανήκουν και οι κλάδοι των Μπουρικιάνων, Τσιλιβοπιερράνων, Μανιατάνων, Δημογιαννιάνων, Θεοδωρακιάνων, Τραφαλιάνων, Κουτουλιάνων, Παπουλιάνων, Κοτεάνων και Μουγιάνων. Λεκιάνοι, επίσης είναι ο Χριστάκος και Παπαλεκάκος, από τους οποίους ο δεύτερος κλάδος έφερε αρχικά το όνομα Φελούρης.

Το οικογενεικό όνομα Λέκας, που αρχικά ήταν βαπτιστικό αλβανικό όνομα, ενώ αργότερα κατά τους νεότερους χρόνους εξελίχθηκε σε επώνυμο, έχει θεωρηθεί, είτε πως προέρχεται από το αλβανικό Leke,-a "ο Αλέξανδρος", είτε πως είναι βυζαντινο-ελληνικής προέλευσης και δημώδης τύπος τουονόματος Αλέξιος. Το οικογενειακό όνομα Λέκας, ωστόσο, δεν είναι υποκοριστικός τύπος του Αλέξανδρος, αλλά ξένο δάνειο από τα αλβανικά, καθώς προέρχεται από το όνομα Leka που είναι ο έναρθρος τύπος του ονόματος, με το οριστικό άρθρο, το οποίο στα αλβανικά (όπως και στα ρουμανικά και βουλγαρικά) μπαίνει πάντοτε στο τέλος του ονόματος που προσδιορίζει, Leka = ο Λέκας. Το όνομα Leke αποδίδεται στο ιλλυρικό Licaius, Licaus, Liccaeus, Liccaius, Licavus, Licco, με εναλλαγή των φωνηέντων i\e που είναι συχνή στην αλβανική.

Πβ. Τα κυριώνυμα τοπωνύμια Τουρκολέκας (ο) (οικισμός στην Αρκαδία), Λεκέικα (τα) (συνοικισμός στο χωριό Στεφανιά Λακωνίας), Λεχιάνικα (τα) (στον οικισμό Βάτα της Μάνης), Λέκα (του), Λέκαινα (η), Λεκέικα (τα) (ΒΔ Πελοπόννησος), Λεκέικα (τα) (Ζάκυνθος), Λέκκα (του) (οικισμός Σάμου), Λέκα Μίχελου (του), Λέκα (του) (Μήλος), Λέκκα (του) (Αττική), Λέκα (του) (Ηπειρος).
Γράφει ο Νεκτάριος Σκάγκος
Αρχαιολόγος

Χαρακιώτικα πένθη (Μάιος 2008)

Ένας σεβάσμιος Λεβίτης, ο Χαρακιώτης (από μητέρα) πατήρ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΜΠΙΛΗΣ, απεδήμησε εις κύριον στις 19 Απριλίου (του Λαζάρου) σε ηλικία 92 ετών.
Αξίζει να αναφερθούμε στην ενάρετη βιωτή του, για να τον θυμηθούν οι παλιότεροι και να τον γνωρίσουν οι νεότεροι.
Γεννήθηκε στον Πειραιά αλλά έζησε στο Χάρακα αρκετά χρόνια, όπου και ενυμφεύθη τη θυγατέρα του παπά Δημήτρη Πέππα, Ελένη, με την οποία απέκτησε 6 παιδιά και πολυάριθμα εγγόνια και δισέγγονα (συνολικά 32).
Είχε λάβει μέρος στον πόλεμο του 1940 και μάλιστα η εφημερίδα ΝΙΚΗ είχε δημοσιεύσει μεγάλη φωτογραφία του, μαζί με άλλους 2 συμπολεμιστές για κάποια ηρωική τους πράξη.
Το 1941 εχειροτονήθη διάκονος από το μητροπολίτη Σπάρτης Διονύσιο Δάφνο στην Καλλονή (Πέρπενη), ως διάκος έμεινε επί μια διετία στο Χάρακα κοντά στον παπα-Δημήτρη και το 1943 εχειροτονήθη ιερέας στην Καλλονή, όπου υπηρέτησε μέχρι το 1945, οπότε μετετέθη στην ενορία της Σκάλας Ωρωπού Αττικής. Το 1950 προσεκλήθη από το μητροπολίτη Εδέσσης Χρακιώτη κ. Παντελεήμονα και υπηρέτησε στην ενορία Αγίου Δημητρίου επί πεντακονταετία. Υπήρξε ο σεβαστός και αγαπημένος ολων των ενοριτών.
Ο λαός της Εδεσσας ετίμησε, όπως του άξιζε τον παπα Γιάννη. Χιλιάδες πιστοί προσκύνησαν το σκήνωμά του.
Στην εξόδιο ακολουθία έλαβαν μέρος 22 ιερείς (μεταξύ των οποίων ένας γιος του κι ενας εγγονός του).
Ο σεβασμιώτατος Ιωήλ (Λάκων την καταγωγή) αποχαιρέτησε το μεταστάντα με λίαν εγκωμιαστικά λόγια. "Εξέφραζε με παρρησία την αποψή του την οποία πάντοτε σεβόμουν", ενώ είπε ακόμη ότι θα μπορούσε να κάνει χρήματα, αλλά προτίμησε να πεθάνει πτωχός, πιστός στις χριστιανικές εντολές, και ανακοίνωσε ότι το σπίτι δίπλα στο ναό, όπου έμενε ο παπα-Γιάννης, θα διαμορφωθεί σε αίθουσα τελετών και θα φέρει το όνομά του.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο παπα-Γιάννης, σαν από Θείο φωτισμό, ανεδείχθη αξιόλογος αυτοδίδακτος ζωγραφος, μια τέχνη που τον βοήθησε αποφασιστικά να σπουδάσει τα 6 εξαίρετα παιδιά του (4 αγόρια και 2 κορίτσια).
Αιωνία του η μνημη

Στις 2 Μαϊου απεβίωσε στον Πειραιά και εκηδεύθη την μεθεπομένη στο Χαρακα η ΑΣΠΑΣΙΑ, χήρα ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΛΙΟΥΔΑΚΗ σε ηλικία 88 ετών. Είχε γεννηθεί στο Χάρακα, κόρη του Ιωάννου Χελιώτη, όπου έζησε τα νεανικά της χρόνια, μέχρι το γάμο της με τον Αντώνη Λιουδάκη, Χαρακιώτη από μητέρα, οπότε και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, χωρίς όμως να διακόψει τους δεσμούς και την αγάπη της προς την ιδιαιτέρα της πατρίδα, την οποία επισκεπτόταν ανελλιπώς. Δεν απέκτησε παιδιά, αλλά όλα τα χρόνια, και ιδιαιτέρως αυτά της ασθενείας της, ευρέθην στη θαλπωρή και την αμέριστη φροντίδα των 3 ανιψιών της, Παναγιώτας, Μαργαρίτας και Γεωργίας, θυγατέρων του Παναγιώτη και της Μαρίας Πετρολέκα.
Αιωνία της η μνήμη
Γράφει ο Θεόδωρος Παπαγεωργίου

Νίκος Μπελογιάννης - Έλλη Παππά

Η ζωή γεννιέται με ένα ΝΑΙ...
... προχωράει όμως με τα ΟΧΙ...