Μια ιστορική αναδρομή για τον δήμο ΖΑΡΑΚΑ
απο τον αγαπητό συμπατριώτη ΚΩΣΤΑ ΜΠΑΤΣΑΚΗ .
Ενα Βασιλικό Διάταγμα (Γεώργιος Α') του 1869
όπου στην αρχική σφραγίδα του δήμου προστέθηκε
το έμβλημα "εν τω μέσω μεν βράχον'' (σ.π)
απο τον αγαπητό συμπατριώτη ΚΩΣΤΑ ΜΠΑΤΣΑΚΗ .
Ενα Βασιλικό Διάταγμα (Γεώργιος Α') του 1869
όπου στην αρχική σφραγίδα του δήμου προστέθηκε
το έμβλημα "εν τω μέσω μεν βράχον'' (σ.π)
Η ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης του νεοελληνικού κράτους αρχίζει το 1833.
Τότε με το Β.Δ. της 3ης Απριλίου 1833 « Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεώς του» το κράτος διαιρείται σε 10 νομούς, οι νομοί σε επαρχίες και οι επαρχίες σε δήμους. ( Οι κοινότητες που ίσχυαν επί Τουρκοκρατίας και στα πρώτα ελεύθερα χρόνια ως θεσμός τοπικής αυτοδιοίκησης, καταργήθηκαν).
Ο νομός Λακωνίας που τότε περιείχε όλη τη Μάνη και έφτανε έξω από την Καλαμάτα, χωρίστηκε σε τέσσερις επαρχίες, Λακεδαίμονος, Επιδαύρου Λιμηράς, Γυθείου και Οιτύλου.Οι δήμοι, ανάλογα με τον πληθυσμό τους, χωρίζοντας σε τρεις τάξεις.
Η επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς είχε έδρα τη Μονεμβασία και αποτελείτο από 9 δήμους.
Δυο εξ αυτών ήταν ο δήμος Ζάρακος με έδρα τη Ρηχιά και ο δήμος Κυφάντων με έδρα την Κρεμαστή. Το 1840 οι 9 δήμοι συγχωνεύτηκαν σε 5. Οι δύο προαναφερόμενοι δήμοι Ζάρακος και Κυφάντων και τμήμα του δήμου Μαριού της επαρχίας Κυνουρίας( το Γκιότσαλι) αποτέλεσαν το δήμο Ζάρακος, με πληθυσμό 1.555 κατοίκους και με έδρα τη Ρηχιά.
Τα χωριά και οι οικισμοί που αποτελούσαν το δήμο Ζάρακος ήταν: Γκιότσαλι – Άγιος Δημήτριος, Κρεμαστή, Φέγκρα (Λαμπόκαμπος), Πιστάματα, Χάρακας, Κυπαρίσσι, Ρηχιά, Γέρακας, Κουπιά.
Το 1856 η έδρα του δήμου μεταφέρθηκε στην Κρεμαστή. Από το 1880 δύο ήταν οι έδρες, θερινή η Κρεμαστή και χειμερινή το Κυπαρίσσι.
Οι δήμοι είχαν αρκετές αρμοδιότητες με κυριότερες τη στοιχειώδη εκπαίδευση ( εξ ου και « δημοτικά» σχολεία), την αστυνόμευση και τη στρατολόγηση.
Τα δημοτικά συμβούλια εκλέγονταν από τους δημότες, αλλά ο δήμαρχος επιλεγόταν, μεταξύ τριών υποψηφίων, από το βασιλιά για τις δύο πρώτες κατηγορίες δήμων και από το νομάρχη για την τρίτη κατηγορία.
Το 1912 ο δήμος Ζάρακος καταργήθηκε, όπως και όλοι οι δήμοι της χώρας ( δήμοι παρέμειναν οι πρωτεύουσες των νομών και οι πόλεις άνω των 10.000 κατοίκων). Αντί αυτών λειτούργησαν οι κοινότητες. Η μετάβαση από τους δήμους στις κοινότητες έγινε σταδιακά. Μέχρι το 1924 συνυπήρχαν κοινότητες και δήμοι. Σε αυτό το μεταβατικό διάστημα αυτοδιοικητικές εκλογές έγιναν το 1914 στην «Παλαιά Ελλάδα» και το 1925, όταν αναδείχτηκαν οι πρώτες αιρετές τοπικές αρχές και στις « Νέες χώρες». Αυτές δηλαδή που προστέθηκαν στο Νεοελληνικό κράτος μετά τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13.
Διοίκηση των δήμων
Την αρχή του δήμου αποτελούσαν, εκτός από το δήμαρχο, οι πάρεδροι ( βοηθοί του δημάρχου), το δημοτικό συμβούλιο και ο εισπράκτορας, υπεύθυνος για τα έσοδα και τα έξοδα του δήμου. Είπαμε ήδη ότι οι πρώτοι δήμαρχοι δεν ήταν αιρετοί, αλλά επιλέγονταν από το βασιλιά και το νομάρχη.
Δημοτικοί άρχοντες του δήμου Ζάρακος ( 1835-1912)
- Το 1836 γραπτή πηγή καταγράφει όλους τους δημάρχους και τους εισπράκτορες κάθε δήμου της χώρας. Στο δήμο Ζάρακος δήμαρχος είναι ο Δ. Νικολάου και εισπράκτορας ο Δ. Π. Γεωργίου. Στο δήμο Κυφάντων δήμαρχος είναι ο Ι. Τρίβας (Δρίβας ;) και εισπράκτορας ο Ι. Σαρόπλος.
- Στα χρόνια 1844 έως 1850 ( ίσως και περισσότερο) δήμαρχος Ζάρακος είναι ο Θεόδωρος Παπαγεωργίου. Αυτό προκύπτει από τα έγγραφα των βουλευτικών εκλογών 1844 και 1850 που υπογράφονται από το δήμαρχο. Αυτοδιοικητικές εκλογές έγιναν στα 1841 και 1847.
- Το 1865 δήμαρχος Ζάρακος είναι ο Μιχαήλ Θεοδώρου Παπαμιχαλόπουλος ή Μιχαλαριάς ( 1821-1892), από την Κρεμαστή. Αυτό προκύπτει από τα έγγραφα των βουλευτικών εκλογών.
- Το 1870 ως δήμαρχος αναφέρεται από τα έγγραφα ο Γεώργιος Παπαμιχαλόπουλος από την Κρεμαστή. Ήταν μάλλον αδελφός του προηγούμενου δημάρχου, του Μιχαλαριά.
- Από το 1880 έως το 1903 έντονη και μακρόβια είναι η παρουσία στα δημαρχιακά του Ζάρακα του Γεωργάκη Ιω. Γραμματικάκη ( 1836-1908) από το Γκιότσαλι-Άγιο Δημήτριο. Λέγεται πως εκλέχτηκε τέσσερις ή πέντε τετραετίες. Αντίπαλοί του ήταν οι Παπαμιχαλόπουλοι από την Κρεμαστή και το Κυπαρίσσι. Υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες αλλά και προφορικές για τις θητείες στο δήμο του Γεωργάκη Γραμματικάκη.
