Παραδοσιακοί οικισμοί ΖΑΡΑΚΑ !!!




     Το παρακάτω κείμενο εστάλη στον σύλλογο Μηχανικών
 Επιδαύρου Λιμηράς,στον Δήμο σε φορείς κ.α 
Αναμένω με ενδιαφέρον απόψεις-θέσεις επι του θέματος
 κυρίως απο την νέα γενιά και τους φίλους του ΖΑΡΑΚΑ.




Με την παρέμβαση αυτή θα αναφερθώ σε ένα σοβαρότατο θέμα που έχει 
προκύψει στους οικισμούς της Δ.Ε Ζάρακος στον Δήμο Μονεμβασίας.
 Πιο συγκεκριμένα θα παρουσιάσω το πρόβλημα τα αίτια
και κυρίως τις απαιτούμενες άμεσες ενέργειες για την επίλυσή του. 
Την 10-ετία του 80 με αποφάσεις Νομάρχη έγινε ο καθορισμός ορίων
 όρων και περιορισμός της δόμησης των προαναφερόμενων οικισμών. 
 Με προεδρικό Διάταγμα το (ΦΕΚ 84/ΑΑΠ/2012) χαρακτηρίστηκαν
 παραδοσιακοί 13 οικισμοί στην Δημοτική Ενότητα ΖΑΡΑΚΑ. 
Με το ανωτέρω Π.Δ προφανώς ετέθησαν κανονιστικές διατάξεις
 και όροι δόμησης με σκοπό την διατήρηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα τους. 
Σε μία από αυτές τις διατάξεις προτείνεται ο διαχωρισμός της οριοθετημένης
 οικιστικής έκτασης σε δύο ζώνες. Στην πρώτη, που θα περιλαμβάνει 
τον διαμορφωμένο πολεοδομικό ιστό, προτείνεται κατά κανόνα
 και κατά παρέκκλιση αρτιότητα σύμφωνα με τις διατάξεις
 που ίσχυαν έως της ψήφισης του Π.Δ. Στην δεύτερη, που 
περιλαμβάνεται το υπόλοιπο της οριοθετημένης έκτασης του
 οικισμού,προτείνεται κατά κανόνα αύξηση της αρτιότητας
 στα 2 στρέμματα και κατάτμηση στα 4 στρέμματα. 
Από το 2012 έως σήμερα δεν έχει γίνει καμία πράξη εκ μέρους
 της διοίκησης για την ζωνοποίηση της οριοθετημένης έκτασης 
των οικισμών με αποτέλεσμα σοβαρότατα προβλήματα και σημαντικές
 αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στην ορεινή 
αυτή Δημοτική ενότητα. Οι εκδόσεις οικοδομικών αδειών και οι μεταβιβάσεις
 έχουν παγώσει λόγω επισφάλειας νομιμότητος και δικαιολογημένης 
μη ανάληψης ευθύνης από μελετητές ή ελεγκτικές αρχές (ΥΔΟΜ).
 Με δεδομένο ότι οι βασικοί παράμετροι στο αναπτυξιακό μοντέλο 
της περιοχής είναι το φυσικό της περιβάλλον-ο πρωτογενής τομέας
 και το πολιτιστικό της απόθεμα θεωρώ ότι η κήρυξη των συγκεκριμένων
 οικισμών ως παραδοσιακών ήταν η σημαντικότερη διοικητική
 πράξη από συστάσεώς τους, καθότι αποτελεί κατά προτεραιότητα
 βασική αναπτυξιακή πρόταση από όλα τα χωροταξικά πλαίσια 
(Γενικό-τουρισμού-περιφερειακό). Επισημαίνω ότι προς την κατεύθυνση
 αυτή τα τελευταία αρκετά χρόνια οι μοναδικές παρεμβάσεις που
 έγιναν στην περιοχή ήταν μόνο από τον ιδιωτικό τομέα, με σημαντικότερες 
τον βιολογικό αμπελώνα ΔΟΥΚΑ στα ΠΙΣΤΑΜΑΤΑ η ίδρυση 
του Λαογραφικού Μουσείου στην ΡΗΧΙΑ και ευρύτερα η πρόσφατη ίδρυση 
Ιεράς Μονής στον Χάρακααπό την Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης. 
Να προσθέσω εδώ ότι η Δ.Ε ΖΑΡΑΚΑ είναι η μοναδική στην ελληνική 
επικράτεια με το 90% της έκτασής της να ανήκει στο οικολογικό δίκτυο
 natura ενώ το διάσπαρτο πολιτιστικό της απόθεμα είναι
 εγκαταλελειμμένο στην σκιά της καστροπολιτείας της Μονεμβασιάς 
 Αναφορικά τώρα με τον διαχωρισμό της οριοθετημένης έκτασης των οικισμών
 και κυρίως την αύξηση της αρτιότητος στην εκτός διαμορφωμένου
 πολεοδομικού ιστού αδόμητες περιοχές θα κάνω μνεία κάποιων
 αποσπασμάτων από εισηγήσεις που έγιναν στην ημερίδα <<Προστασία 
των παραδοσιακών οικισμών και σύγχρονος Αρχιτεκτονικός 
Σχεδιασμός>> που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα 11 Οκτώβρη 2014.
 -Είναι απαραίτητο άμεσα να διακριθούν οι κεντρικές συγκροτημένες 
περιοχές/παραδοσιακοί πυρήνες προστασίας και διατήρησης της αρχιτεκτονικής
 φυσιογνωμίας και στις υπόλοιπες εκτάσεις (αδόμητες) να ληφθούν προληπτικά μέτρα
(π.χ. μεγαλύτερες αρτιότητες) που θα εξασφαλίζουν χαμηλότερες πυκνότητες
 δόμησης και γενικά ηπιότερη ανάπτυξη που δεν θα προκαλεί σημαντική 
αλλοίωση του αρχικού χαρακτήρα και της φυσιογνωμίας των
 παραδοσιακών πυρήνων.(ΚΟΥΔΟΥΝΗ ΑΜΑΛΙΑ αρχιτέκτων-πολεοδόμος. 





 - Πρέπει να σκεφτούμε τρόπους προστασίας των παραδοσιακών
 οικισμών μέσα στα αυστηρά καθορισμένα όριά τους και συγχρόνως 
να σκεφτούμε όρους δόμησης εκτός αυτών, με ότι αυτό υπαγορεύει, 
όπου σύγχρονοι άνθρωποι με σύγχρονα υλικά, θα μπορέσουν 
μέσα σε κάποια πλαίσια ,να εξυπηρετήσουν τις σύγχρονες
 ανάγκες τους σε ένα δημιουργικό διάλογο με το ιστορικό 
παρελθόν του τόπου.(ΖΗΒΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ καθηγητής ΕΜΠ) 
Αναφορικά με την ακραία αναντιστοιχία, της οριοθετημένης
 έκτασης των οικισμών για πολεοδομικό σχεδιασμό και τις
 δημογραφικές εξελίξεις-τάσεις σε αυτούς θα αναφερθώ σε ένα
 παράδειγμα που είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. 
 Ο παραδοσιακός οικισμός ΧΑΡΑΚΑΣ έχει οριοθετημένη οικιστική 
ζώνη περίπου 350 στρ. έκτασης ίσης με την αντίστοιχη ζώνη
 στον οικισμό της ΓΕΦΥΡΑΣ στην Δ.Ε Μονεμβασίας. 
Σύμφωνα με τα πολεοδομικά σταθερότυπα οι δύο αυτοί οικιστικοί 
υποδοχείς έχουν χωρητικότητα έκαστος περίπου 2000 κατοίκων. 
Το οξύμωρο βέβαια είναι ότι κατά την απογραφή του 2011 οι κάτοικοι 
στον ΧΑΡΑΚΑ ήταν 172 ενώ στην ΓΕΦΥΡΑ 1300 !!! 
 Τέλος αναφορικά με τα αίτια των καθυστερήσεων επίλυσης του 
προβλήματος και τις από δω και πέρα απαιτούμενες ενέργειες: 
 - Η θεσμοθέτηση των ζωνών θα είχε ήδη επιλυθεί από την εκπονούμενη Μελέτη 
ΣΧΟΟΑΠ ΖΑΡΑΚΑ και της οποίας την σύνταξη διέκοψε η Δημοτική
 Αρχή παρότι είχε εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο.
 - Θα μπορούσε να ενταχθεί στα προκηρυσσόμενα από ΥΠΕΝ 
νέα ΤΟΠΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ που η σύνταξη τους
 χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Όμως η θεσμοθέτησή τους
 θα καθυστερήσει αρκετά καθόσον με πρόσφατη απόφαση της Δημοτικής 
Αρχής η Δ.Ε ΖΑΡΑΚΟΣ επελέγη τελευταία σε σειρά προτεραιότητας
 σύνταξης της αντίστοιχης μελέτης.Προηγήθησαν οι Δ.Ε Μονεμβασίας
 και Ασωπού που έχουν χωροταξικά σχέδια πρόσφατα θεσμοθετημένα. 
Με τι κριτήρια άραγε ; 
- Κατά την άποψή μου μοναδική λύση στο σοβαρότατο θέμα 
είναι η προκήρυξη ειδικού χωρικού σχεδίου(ΕΧΣ) σύμφωνα με τον
 νόμο Ν4759/20.Εξάλλου από το θεσμοθετημένο περιφερειακό 
πλαίσιο Πελοποννήσου ο ΖΑΡΑΚΑΣ προτείνεται ως περιοχή ειδικών
 χωρικών παρεμβάσεων(ΠΕΧΠ) και ανήκει στην βιώσιμη αναπτυξιακή
 ενότητα ορεινών περιοχών με δυνατότητα αγροτικής ανάπτυξης 
ήπιων δραστηριοτήτων-εναλλακτικών μορφών τουρισμού
(παραδοσιακοί οικισμοί-αγροτουρισμός-
ορεινές διαδρομές-βιοτεχνία-οικοτεχνία)και αναψυχής. 
 Δεκέμβριος 2021
 σπυρος Πετρολεκας
 χωροτάκτης-πολεοδόμος

 

Δεν υπάρχουν σχόλια: