Ο Αρχαιολογικός χώρος του οικισμού της Παλαιόχωρας ευρίσκεται
βορειοδυτικά του σημερινού οικισμού του Κυπαρισσιού και περιλαμβάνει
«Λείψανα Μεσαιωνικής εγκατάστασης πέντε ερειπωμένους βυζαντινούς
ναούς, έναν βυζαντινό πύργο, σπίτια, στέρνες, πλήθος άβαφης κεραμικής
και ελάχιστα εφυαλωμένα όστρακα»(Νεκτάριος Σκάγκος - Αρχαιολόγος)
Σε αυτήν την δύσβατη και απόκρημνη περιοχή είχαν βρει καταφύγιο 400-500
νοματαίοι, άνδρες και γυναικόπαιδα από την Κρεμαστή και τα γύρω μέρη.
Ο Ιμπραήμ πασάς πυρπόλησε τους Μολάους είχε κατασκηνώσει εκεί και στο
διάβα του έσπερνε όλεθρο και καταστροφή. Στις 14 Σεπτέμβρη 1825,του
Σταυρού ανήμερα, μια φάλαγγα του Ιμπραήμ φθάνει στην άδεια από κατοίκους
Κρεμαστή και με την βοήθεια ενός «εφιάλτη» οδηγείται στο καταφύγιο της
Παλιόχωρας την πολιορκεί και την καταλαμβάνει.Οι άντρες κατεσφάγησαν
ρίχνονται στον γκρεμό και πολλά γυναικόπαιδα αιχμαλωτίζονται.
Ο Κολοκοτρώνης δίπλα στο Λεωνίδιο άργησε μια μέρα να στείλει δυνάμεις
και να γλυτώσει το μακελειό.
Μεσαιωνικά λείψανα Παλαιόχωρας
θέση "Κούλια" προς τιμήν της Ηρωίδας της Κρεμαστής
«Νύχτα πέρασαν το πάνω Τούμπαλι ,τη μεγάλη λάκα ,πήραν την κατηφόρα προς
Κυπαρίσσι και σε κάποιο σημείο αυτής της μεγάλης κατηφοριάς, μπήκανε στο
κρυφό μονοπάτι που έβγαζε στην καρδιά του πανύψηλου βουνού ,την Μπαμπάλα,
που ανάμεσα σε πανύψηλους βράχους βρισκότανε εκείνος ο οικισμός ,καταφύγιο
των κατοίκων της Κρεμαστής και άλλων κατατρεγμένων και κυνηγημένων από το
άρμα του θανάτου που έσερνε πίσω του ο αιμοσταγής εκείνος στρατηγός, ο Ιμπραήμ
πασάς.
Όλο εκείνο το ανθρωπολόι από γέρους, γριές ,άντρες γυναίκες και παιδιά
κραδαίνοντας πάνω από τα κεφάλια τους τα γιαταγάνια ,με σπρωξίματα και
γιουχαΐσματα που έκαναν το γύρω τόπο να ανατριχιάζει ,που έκανε τα γύρω βουνά
να αντιλαλούν το μοιρολόι των μανάδων ,που έκαναν τις κόρες να βρουν γκρεμό
να γκρεμιστούν ,το οδήγησαν στη μεγάλη χαράδρα που βρίσκεται ανάμεσα στο
ύψωμα της Αγιά-Βαρβάρας και στο απέναντι βουνό .
Αυτή την ώρα που ο ήλιος
καταπόρφυρος ,αναδυόταν βαθιά στον ορίζοντα ,μέσα στα καταγάλανα νερά του
Μυρτώου, άρχισε το μακελειό. Σκοτείνιασε ο ουρανός και ο ουρανός και ο ήλιος
κρύφτηκε μες στη μεγάλη εκείνη σκοτεινιά. Άναψαν τα τούρκικα γιαταγάνια ,καθώς
τα σφιγμένα κορμιά κατρακύλαγαν το ένα πίσω από το άλλο στο βάθος της βαθιάς
εκείνης λαγκάδας».( από το βιβλίο του Άγγελου Αλεξάκη – ΖΑΡΑΚΑΣ)
Η ΗΡΩΙΔΑ ΤΗΣ ΚΡΕΜΑΣΤΗΣ
«Μεταξύ των εις παρά την Κρεμαστήν Παλαιόκαστρον ,εις το οποίον ως εν ασφαλεί
είχον καταφύγει τινά γυναικόπαιδα ,και το οποίον κυριεύσας ηχμαλώτισε τους εν
αυτώ,ευρίσκετο και τις νεάνις ωραία ,ιστάμενη εις το χείλος εντός των κρημνών.
Παρ’αυτή προσελθών τις χιλίαρχος Αλβανός ηπίως φερόμενος και πείθων αυτήν να
μη φοβήται ,υπέσχετο εις αυτήν Αλβανιστί (εγνώριζε δε και αυτή την Αλβανικήν)
ότι θέλει να ζήσει μετ’αυτού ως κυρά ,εάν εις αυτόν παραδοθεί εκείνη απαντήσασα!
πως είναι δυνατόν σκλάβα και κυρά! εκείνος ανταπάντησεν ,ότι θα την πάρει σύζυγον
και θα είναι επί άλλων κυρία λέγων δε ταύτα προσήγγιζεν εις αυτήν , η δε ως
συστελλομένη και προφυλαττομένη ατρομητί αλλάξασα επιτηδείως θέσιν , ώθησεν
αυτόν κατά του κρημνού ,ειπούσα «δεν το αξιώνεσαι ,μουρτάτη».
Ούτω δε
κρημνίσασα αυτόν ,επήδησε και αυτή κατόπιν εις τον αυτόν κρημνόν,ίνα μην
συλλάβωσιν αυτήν άλλοι ζώσαν ,και ούτως εφονεύθησαν και οι δύο.
Ταύτην ωνομάσαμενημείς αυτήν τότε ηρωίδα της Κρεμαστής κατά παράδοση
Κονδυλία Γκιουζέλη » (απο το βιβλίο της Μ. Γιαννιού - Παπαφράγκου
Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΖΑΡΑΚΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ)
Η φύση τιμά τους νεκρούς
