Για τους παραδοσιακούς οικισμούς του ΓΕΡΑΚΑ (ορεινούς και λιμάνι) ο λόγος.
Για το πανέμορφο ανθρωπογενές Ζαρακίτικο περιβάλλον.
Παραθέτω αποσπάσματα από την πρόσφατη εργασία των σπουδαστών της
Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ με θέμα «Αρχιτεκτονική Ανάλυση των
Παραδοσιακών οικισμών ΙΕΡΑΚΑ».Μερικές επισημάνσεις από τα συμπεράσματα
της μελέτης: Η εικόνα του ορεινού χωριού σήμερα είναι αρκετά ερημική
με
λίγους κατοίκους έχει υποστεί λίγες επεμβάσεις, πέρα από κάποια νέα κτήρια και
ανακαινίσεις, οπότε έχει κρατήσει σε μεγάλο βαθμό τον παραδοσιακό
χαρακτήρα του.
Στο Λιμάνι τα πράγματα είναι διαφορετικά. .
Ο οικισμός δέχεται μεγάλη επιρροή από τον τουρισμό, έχει αλλοιωθεί
αρκετά και τα παλιά κτήρια είναι πολύ λίγα.(σ.π)
ΤΥΠΟΣ ΚΤΗΡΙΟΥ 1
Πρόκειται για ένα ερειπωμένο, διώροφο κτίσμα με ορθογωνική κάτοψη και αυλή.
Τοποθετείται κάθετα στις υψομετρικές καμπύλες και για αυτό κάποια σημεία
της κατασκευής είναι υπόσκαφα. Υπάρχει ξεχωριστή είσοδος για το ισόγειο και
τον όροφο, ενώ και οι δύο βρίσκονται στη μακρόστενη πλευρά του κτιρίου.
Το ισόγειο αποτελείται από δύο χώρους με ξεχωριστές εισόδους για τον καθένα.
Ο πρώτος είναι ένας ενιαίος χώρος ο οποίος χρησίμευε ως αποθήκη ή για τη
στέγαση ζώων, ενώ ο δεύτερος δημιουργείται από την προσθήκη ενός μικρότερου
όγκου και χρησιμοποιείται και αυτός ως αποθήκη. Επίσης η κατασκευή της οροφής
του ισογείου είναι ένας συνδυασμός ξύλινης οροφής και θολοδομίας.
Η σκάλα για τον όροφο είναι εξωτερική και καταλήγει στο δώμα της μιας ισόγειας
αποθήκης. Ο όροφος χωρίζεται σε δύο χώρους, τον χώρο διημέρευσης και τον χώρο
του τζακιού με το καθιστικό. Μετέπειτα προστέθηκε και ένα μικρό δωμάτιο.
Τέλος η σκεπή του κτιρίου είναι τρίριχτη.
ΤΥΠΟΣ ΚΤΗΡΙΟΥ 2
Πρόκειται για ένα ερειπωμένο, διώροφο κτίσμα με ορθογωνική κάτοψη και αυλή.
Θεωρούταν αρχοντικό παλιότερα. Μερικά σημεία του είναι υπόσκαφα.
Ο κάθε
όροφος έχει τη δική του είσοδο ενώ δεν υπάρχει εσωτερική επικοινωνία.
Η είσοδος του ισογείου είναι στη μικρή πλευρά που κοιτά προς το δρόμο, ενώ του
ορόφου είναι το πλάι, μέσω της αυλής στην οποία φτάνει μια γραμμική σκάλα.
Επιπλέον, κάτω από την αυλή διαμορφώνεται ένας άλλος μικρός χώρος
αποθήκευσης με στέρνα στο εσωτερικό. Η οροφή του ισογείου είναι κατά το ήμισυ
θολοδομία και το υπόλοιπο ξύλινο πάτωμα. Σύμφωνα με τους κατοίκους, εκεί
στεγαζόταν ταβέρνα
Ο όροφος χωρίζεται σε τρείς ζώνες.Αριστερά χώροι
διημέρευσης,δεξιά καθιστικό, ενώ στο κέντρο, αμέσως μετά την είσοδο υπήρχε
ένα μικρό χώλ και μπροστά του μιά μικρή κάμαρη.
Τέλος η σκεπή του κτιρίου ξύλινη με κεραμίδια και τρίριχτη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ο Γέρακας αποτελείται από δύο οικισμούς, τον ορεινό
και το λιμάνι. Η ίδρυση των δύο οικισμών διαφέρει κατά τουλάχιστον μιάμιση
χιλιετία και δύο οικισμοί έχουν απόσταση 4 χιλιόμετρα. Παρόλα αυτά, οι κάτοικοι
θεωρούν ότι είναι ένα χωριό. Δεν καταφέραμε να βρούμε πώς οι δύο διαφορετικοί
οικισμοί κατέληξαν να θεωρούνται ένα αλλά οι υποθέσεις μας είναι ότι οι
κάτοικοι του ορεινού οικισμού κατέβαιναν κάτω για εμπόριο και μερικοί κάτοικοι
του Λιμανιού ίσως μετακόμισαν στον ορεινό οικισμό για λόγους άμυνας.
Εφόσον ο οικισμός αποτελείται από δύο κομμάτια με τέτοια απόσταση, είναι
φυσικό ότι τα συμπεράσματα διαφέρουν, ανάλογα με το αν μιλάμε για τον ορεινό
οικισμό ή το Λιμάνι.
Το κάθε κομμάτι του οικισμού προσαρμόζεται πολύ καλά
στο περιβάλλον του, παρόλο που το περιβάλλον παρουσιάζει σημαντικές διαφορές.
Ο ορεινός οικισμός αναπτύσσεται αμφιθεατρικά, ακολουθώντας τις πλαγιές των
λόφων πάνω στις οποίες έχει χτιστεί, ενώ το Λιμάνι ακολουθεί τον κεντρικό δρόμο,
ο οποίος είναι παράλληλος στην ακτογραμμή. Επιπλέον και οι δύο οικισμοί
προσπαθούν να εντάξουν το περιβάλλον στους ιστούς τους.
Στον ορεινό το επιτυγχάνουν αφήνοντας κενά για μικρούς ελαιώνες ανάμεσα στα
σπίτια τους και στο Λιμάνι με την τοποθέτηση μικρών ιδιόκτητων προβλητών.
Η εικόνα του ορεινού χωριού σήμερα είναι αρκετά ερημική. Δεν υπάρχει καν επίσημο
καφενείο, ενώ πολλοί κάτοικοι έχουν φύγει και μένουν μόνιμα σε μεγάλα
αστικά κέντρα. Οι εναπομείναντες είναι κυρίως μεγάλης ηλικίας. Το καλοκαίρι
που οι μη μόνιμοι κάτοικοι επιστρέφουν για διακοπές, το χωριό ξαναγεμίζει.
Το Λιμάνι είναι σχετικά παρόμοιο, καθώς κι εκεί οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν φύγει
και αυτοί που έχουν μείνει πίσω είναι μεγαλύτεροι. Υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά.
Το Λιμάνι είναι γνωστός τουριστικός προορισμός και έτσι έχει περισσότερα μαγαζιά
εστίασης και το καλοκαίρι γεμίζει από ντόπιους που επιστρέφουν αλλά και τουρίστες.
Ακόμα και οι κάτοικοι του ορεινού οικισμού κατεβαίνουν συχνά στο Λιμάνι.
Από αρχιτεκτονική σκοπιά, παρατηρήθηκε ότι για τον ορεινό οικισμό υπάρχει μια
συγκεκριμένη τυπολογία σπιτιών, η οποία εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό.
Οι οικίες είναι διώροφες και ακολουθούν τον τύπο «μακρινάρι» με εξώστη, πράγμα
που δίνει στη γενική τους κάτοψη σχήμα Γ. Τα υλικά κατασκευής είναι λίθοι,
ξύλο και κεραμίδια.Αρκετά σπίτια έχουν αυλές. Γενικά δεν υπάρχουν
μεγάλες επεμβάσεις στον οικισμό, πέρα από τις τυχόν ανακαινίσεις.
Στο Λιμάνι τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αρχικά υπάρχουν πολλά περισσότερα
νέα σπίτια που δεν ακολουθούν κάποια παραδοσιακή τυπολογία. Ακόμα και αυτά
όμως που χτίστηκαν παλιότερα έχουν μια ανομοιομορφία αν και σε γενικότερες
γραμμές είναι πιο καλοδιατηρημένα από του ορεινού οικισμού. Σε αυτές τις διαφορές
συμβάλλει το γεγονός ότι το Λιμάνι είναι παραθαλάσσιο, οπότε ανέκαθεν θα δεχόταν
περισσότερες επιρροές και το ότι είναι πιο τουριστικό, πράγμα που οδηγεί τους
κατοίκους στο να προσέχουν περισσότερο τα σπίτια τους.
Ο Γέρακας, επομένως είναι ιδιαίτερα περίεργος οικισμός, καθώς αποτελείται από
δύο κομμάτια τόσο αντίθετα μεταξύ τους, τα οποία όμως όλοι βλέπουν ως κομμάτι του
ίδιου όλου. Με τον πάνω οικισμό να έχει λίγους κατοίκους και τον κάτω να είναι γνωστός
τουριστικός προορισμός, βλέπουμε δύο τελείως διαφορετικές εικόνες.
Ο πάνω οικισμός έχει υποστεί λίγες επεμβάσεις, πέρα από κάποια νέα κτήρια
και ανακαινίσεις, οπότε έχει κρατήσει σε μεγάλο βαθμό τον παραδοσιακό χαρακτήρα του.
Ο κάτω, που δέχεται μεγάλη επιρροή από τον τουρισμό έχει αλλοιωθεί αρκετά
και τα παλιά κτήρια είναι πολύ πιο αραιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου