Κατ’ αρχάς, επισημαίνω ότι ο Δήμος Μονεμβάσιας βρίσκεται μακράν των χερσαίων, θαλασσίων και εναέριων, εθνικών αναπτυξιακών αξόνων, κάτι που έχει σαν συνέπεια όλες οι Μελέτες και οι Χωρικοί Σχεδιασμοί να θέτουν ως προτεινόμενο αναπτυξιακό μοντέλο, αυτό που στηρίζεται αποκλειστικά σε 3 βασικούς τομείς: Περιβάλλον – Πολιτισμός – Πρωτογενής Τομέας.
Παραθέτω στη συνέχεια εγκεκριμένα και προς θεσμοθέτηση Χωρικά Σχέδια του Δήμου Μονεμβάσιας, και ειδικότερα τις αναφορές τους στην ορεινή ζώνη από «Κούνο» έως «Καβομαλιά». Πρόκειται για τη ζώνη όπου χωροθετούνται οι δύο προαναφερθέντες ΑΣΠΗΕ, ενώ, επιπρόσθετα, εντός αυτής της ζώνης τοποθετούνται και άλλοι 25 που βρίσκονται σε αδειοδοτική διαδικασία από τη ΡΑΕ, λόγω υψηλού αιολικού δυναμικού:
• ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε. Μονεμβάσιας (ΦΕΚ 23/ΑΑΠ/2013 – Άρθρο 3, παρ. 3.1.3): Ορεινός Όγκος «Κούνος» - Π.Ε.Π.3
• ΓΠΣ Δ.Ε. Βοιών (Άρθρο 2, παρ. 1.1): Ορεινός Όγκος «Μαλέα» - Π.Ε.Π.1 & ΚΥΑ 46679/15-11-2017 Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης ΓΠΣ Δ.Ε. Βοιών (συνυπογράφεται από τους Υπουργούς Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης)
• Αξιολόγηση – Αναθεώρηση – Εξειδίκευση Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. Περιφέρειας Πελοποννήσου
1) Κεφ. 5.8: Καταγραφή Δεδομένων Τοπιακών Ενοτήτων «Μονεμβάσια – Ελαφόνησος – Μαλέας»
2) Κεφ. Β2.1.δ3: Εξειδίκευση των Κατευθύνσεων του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων / Ανάδραση προς το Σχεδιασμό Εθνικού Επιπέδου (προς Ειδικό Πλαίσιο Α.Π.Ε.)
Σύμφωνα με το σύνολο των ανωτέρω Πλαισίων Σχεδιασμού, για τη ζώνη ορεινών όγκων «Κούνος – Μαλέας», προτείνονται τα εξής:
Σύνταξη Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (Ε.Π.Μ.) για αξιολόγηση του οικοσυστήματος, καθορισμό χρήσεων και πιθανών Ζωνών Αποκλεισμού Α.Π.Ε.
Σύνταξη Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης, λόγω σπουδαιότητας ορνιθοπανίδας, καθώς και λόγω του ότι η περιοχή αποτελεί σημαντικό Μεταναστευτικό Διάδρομο Πουλιών (Αφρική – Κρήτη – Πελοπόννησος)
Κήρυξη ενιαίου Αρχαιολογικού Χώρου, λόγω καταγραφής από Υπουργείο Πολιτισμού πολυάριθμων σπηλαίων υψηλού αρχαιολογικού και οικολογικού ενδιαφέροντος
Πρόταση Κήρυξης Εθνικού Περιφερειακού Πάρκου των Περιοχών NATURA, ενσωματώνοντας και τους ορεινούς όγκους «Κούνος – Μαλέας» (Επιστημονικός Κατάλογος NATURA), σύμφωνα με το Άρθρο 10 της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
Κήρυξη του «Μαλέα» ως Τοπίο Διεθνούς Αξίας, και σύνταξη Ειδικής Μελέτης για την εξειδίκευση των κανόνων Α/Γ του ισχύοντος Ειδικού Πλαισίου Α.Π.Ε. σε Ζώνες Τοπίου Διεθνούς Αξίας
Πρόταση Κήρυξης Παραδοσιακών Οικισμών (Ελληνικό, Βελανίδια, Λάχι, Άνω Καστανιά, Κάτω Καστανιά, Φαρακλό κ.ά.)
Πρόταση Θεσμοθέτησης Ζωνών Οικοτουρισμού (ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε. Μονεμβάσιας: Π.Ε.Π.Δ.5 «Ελληνικό» – Ορεινός Όγκος «Κούνου», ΓΠΣ Δ.Ε. Βοιών: Π.Ε.Π.Δ.5 – Ορεινός Όγκος «Μαλέα»)
Για όλα τα ανωτέρω δεδομένα, η μόνη σχετική αναφορά που γίνεται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των προαναφερθέντων έργων είναι η εξής (Κεφ. 9.6.1): «Αν και η εγκατάσταση έργων ΑΠΕ δεν προδιαγράφονται στις επιτρεπτές χρήσεις για την περιοχή ΠΕΠ 3, τονίζεται ότι τα ΤΧΣ ή ΓΠΣ πρέπει να εναρμονίζονται με τα Ειδικά και Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (…)».
Με αυτόν τον τρόπο, ο έλεγχος της συμβατότητας των προτεινόμενων έργων μόνον με το Ειδικό Πλαίσιο ΑΠΕ, ουσιαστικά καταργεί τον Τοπικό Χωροταξικό Σχεδιασμό, ο οποίος έχει μεγάλη κοινωνική αποδοχή, έχει προκύψει μετά από ευρεία δημόσια διαβούλευση και γνωμοδότηση δεκάδων φορέων, ενώ έχει λάβει και θεσμοθέτηση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης με Κοινή Απόφαση 3 Υπουργών.
Το οξύμωρο δε είναι ότι στην παρ. 4 του Άρθρου 23 του Ειδικού Πλαισίου ΑΠΕ τίθεται ως μέτρο – δράση θεσμικού χαρακτήρα η «Διερεύνηση τοπικών χωροταξικών δεδομένων σε πρωτοβάθμιους ΟΤΑ με υψηλό δείκτη τουριστικής ανάπτυξης και υψηλή ζήτηση αιολικών εγκαταστάσεων», και γίνεται ρητή αναφορά σε 4 πρωτοβάθμιους ΟΤΑ του εθνικού χώρου, για τους οποίους ισχύει η συγκεκριμένη δράση. Ο Δήμος Μονεμβάσιας είναι ένας από αυτούς!
Επιπλέον των παραπάνω, οι εξεταζόμενες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν περιλαμβάνουν επαρκείς, κατά την άποψή μου, αναφορές σε σωρευτικές επιπτώσεις από άλλα έργα, όπως ρητά αναφέρεται στην παράγραφο 5ε του Παραρτήματος II («Ελάχιστα περιεχόμενα φακέλου ΜΠΕ») του Ν.4014/2011. Ειδικότερα, στο Κεφάλαιο 4 των ΜΠΕ («Συσχέτιση Έργου με άλλα Έργα») αναφέρεται ότι σε ακτίνα 10 km από τους μελετούμενους ΑΣΠΗΕ, έχουν εγκριθεί και βρίσκονται σε αδειοδοτική διαδικασία 17 άλλοι ΑΣΠΗΕ, ενώ από το γεωπληροφοριακό χάρτη της ΡΑΕ διαπιστώνεται ότι, συνολικά στην περιοχή από τον ορεινό όγκο του «Κούνου» έως τον «Καβομαλιά», έχουν αδειοδοτηθεί για εγκατάσταση περίπου 250 Α/Γ.
Ωστόσο, η εκτίμηση των επιπτώσεων των εξεταζόμενων ΑΣΠΗΕ (κατά το στάδιο λειτουργίας) ως προς τα μορφολογικά – τοπιολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, ως «ασθενείς – αρνητικές μακροχρόνιας διάρκειας και μερικώς αναστρέψιμες» είναι σαφές ότι αφορά αποκλειστικά την εγκατάσταση1ΑΣΠΗΕ, κάτι που σημαίνει διάνοιξη νέων δρόμων 7-10 km και εγκατάσταση 10-15 ΑΝ. Μπορεί μόνο να φανταστεί κάποιος το μέγεθος των επιπτώσεων από τη χωροθέτηση σωρευτικά 250 Α/Ν και τη διάνοιξη εκατοντάδων km νέων δρόμων, σε μια περιοχή που διαθέτει Τοπίο Διεθνούς Αξίας. Αντίστοιχα, οι επιπτώσεις των εξεταζόμενων ΑΣΠΗΕ ως προς την ορνιθοπανίδα εκτιμώνται μόνο για το στάδιο της κατασκευής (και όχι λειτουργίας) και μάλιστα ως «ασθενείς – τοπικές βραχυχρόνιες και μερικώς αναστρέψιμες».
Απουσιάζει, επομένως, και εδώ, οποιαδήποτε εκτίμηση για τις σωρευτικές επιπτώσεις από τη δημιουργία ενός τεράστιου «φράγματος» κόντρα στη μεταναστευτική ροή των πουλιών.
Εδώ θα πρέπει να συμπληρώσω ότι η πρόβλεψη του Ειδικού Πλαισίου ΑΠΕ για μέγιστο αριθμό Α/Γ ανά Δημοτική Ενότητα, στην εξεταζόμενη περίπτωση εφαρμόζεται μεν, αλλά, κατά την εκτίμησή μου, καταστρατηγώντας το πνεύμα της, καθώς σε ένα μόλις 10% της έκτασης των Δ.Ε. Μονεμβάσιας και Βοιών, χωροθετείται το 70% του μέγιστου επιτρεπόμενου αριθμού Α/Γ και για τις δύο Ενότητες.
Συμπερασματικά, από όλα τα προαναφερόμενα προκύπτει ότι ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός των προγραμματιζόμενων ΑΣΠΗΕ στις θέσεις «Κριθίνα» και «Αγία Κυριακή» του Δήμου Μονεμβάσιας:
1) Καταργεί στην πράξη τον τοπικό, χωροταξικό σχεδιασμό, δίνοντας αποκλειστική έμφαση στον έλεγχο της συμβατότητας των χωροθετήσεων ως προς το Ειδικό Πλαίσιο ΑΠΕ.
2) Εκτιμά τις επιπτώσεις μεμονωμένα και όχι σωρευτικά, σε σχέση με άλλα αντίστοιχα έργα, στην ευρύτερη περιοχή.
Εκτιμώ ότι μια τέτοια προσέγγιση αλλοιώνει πλήρως το αναπτυξιακό μοντέλο της περιοχής, με σοβαρές – και σε μεγάλο βαθμό μη αναστρέψιμες – συνέπειες.
Η πράσινη ενεργειακή μετάβαση αποτελεί ορθή περιβαλλοντική προτεραιότητα στρατηγικού χαρακτήρα, όμως οφείλει να μην αντιστρατεύεται βασικές παραμέτρους της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Καταλήγοντας, εκτιμώ ως απαραίτητη την άμεση ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης του περιφερειακού και τοπικού χωρικού σχεδιασμού της εξεταζόμενης περιοχής (ΠΠΧΣΑΑ Πελοποννήσου, ΓΠΣ Βοιών), ώστε να λαμβάνονται υπ’ όψιν κατά τη διαδικασία Περιβαλλοντικής Εκτίμησης κάθε έργου στη ζώνη ορεινών όγκων «Κούνος – Μαλέας».
Παράλληλα, θεωρώ ότι οι ΜΠΕ των προγραμματιζόμενων ΑΣΠΗΕ στις θέσεις «Κριθίνα» και «Αγία Κυριακή» θα πρέπει να εμπλουτισθούν με αναφορές που θα εστιάζουν στις σωρευτικές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις από το σύνολο των αντίστοιχων έργων στην περιοχή.
Μάιος 2021
σπυρος πετρολεκας
χωροτάκτης – πολεοδόμος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου