Πολύ περίεργος θα είναι ο κάθε Ζαρακίτης αναγνώστης μου να μάθη πώς συμβαίνει να μιλούσαν άλλοτε και να μιλάν και σήμερον ακόμη ,εντελώς ελάχιστα βεβαίως , τ’Αρβανίτικα στον τόπο μας.
Από πότε,δηλαδή,και πώς άρχισε να μιλιέται αυτή η γλώσσα μεσ’στο Ζάρακα.
Είναι βέβαια μια εύλογος και δικαιολογημένη απορία την οποία θα προσπαθήσωμεν να ικανοποιήσωμεν κατά το δυνατόν .
Και πρώτα,πρώτα,πρέπει να πούμε πως δεν είμεθα μόνο εμείς οι Ζαρακίται που μιλούσαμε ,εντελώς ελάχιστα βεβαίως,όπως είπα ολίγον ανωτέρω,τη γλώσσα αυτή μέσα στον τόπο μας,αλλά,όπως είναι γενικώς γνωστόν,τη μιλούσανε και τη μιλάν ακόμη οι γεροντότεροι στις Σπέτσες και στην Ύδρα,στο Κρανίδι και στην Ερμιόνη,καθώς και στα γύρω τους χωριά.Στα χωριά επίσης της Κορίνθου και της Περαχώρας ,της Αθήνας και της Χαλκίδος ,στη Σκόπελο και Ανδρο και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδος ,τα οποία περιττόν να αναφέρουμε εν προς εν ιδιαιτέρως.
Η χρήση τώρα της Αλβανικής στο Ζάρακα καθώς και σ’όσα μέρη την μιλούσαν και τη μιλάν ακόμη,και περί των όσων ωμιλήσαμεν έχει άμεσον σχέσιν με τας κατά διαφόρους εποχάς γενομένας εγκαταστάσεις Αλβανικών στοιχείων εν Ελλάδι αι οποίαι έχουν περίπου ως εξής :
Κατά το έτος,λοιπόν 1350,όπως αναφέρει ο Μίλλερ ο τότε δεσπότης –κυρίαρχος- του Μυστρά Μιχαήλ Κατακουζηνός λαμβάνων υπ’όψιν ότι το πλείστον σχεδόν των επαρχιών του δεσποτάτου του είχεν αποδεκατισθεί,εν μέρει μεν εκ των συνεχών αγώνων , κατά των επιβουλευομένων τούτο Ενετών ,Φράγκων,και Καταλανών , εν μέρει δε εκ των επιδημιών και των εμφυλίων ερίδων,και επιθυμών επίσης να αυξήσει και την αριθμητικήν δύναμιν του στρατού του,όπως ασφαλισθή ωσαύτως και από των προελαυνόντων Τούρκων,προσκαλεί δέκα χιλιάδας Αλβανούς της Θεσσαλίας και Ηπείρου,όπου είχον κατέλθει ούτοι και εγκατασταθή εκεί διά τον φόβον επίσης των επερχομένων Τούρκων ,και τους εγκαθιστά μετά των οικογενειών και κατοικιδίων των εις διάφορα ορεινά μέρη της χώρας του ,όπως εις Μαντινείαν ,Μεγαλούπολη και Λιοντάρι μέρη σχεδόν έρημα ταύτα και διά τον λόγον ακόμη της συστηματικώς ασκουμένης εις αυτά ληστείας .
Τους αλκιμώτερους δε εκ τούτων τους προσλαμβάνει ως μισθοφόρους δια τον στρατόν του παρέχων προς αυτούς πλην του κανονικού μισθού και σύνταξιν ωσαύτως,κατά τον χρόνον της αποστρατείας των,συνισταμένην από ωρισμένην έκτασιν εδάφους-συνήθως ορεινού-ως ατομικήν των ιδιοκτησίαν ,απηλαγμένην παντός είδους φόρου,ή άλλη τινός επιβαρύνσεως ,προς τον σκοπόν της γεωργικής αυτής εκμεταλλεύσεως .Ητο ,δηλαδή,αύτη η κατά τους βυζαντινούς εκείνους χρόνους λεγομένη και ισχύουσα «στρατιωτική πρόνοια».
Ολίγον χρόνον μετά ταύτα και ακριβώς κατά το έτος 1384 ο τότε επίσης δεσπότης του Μυστρά Θεόδ.Παλαιολόγος ,διά τους ιδίους ακριβώς λόγους όπως και ο προκάτοχός του Μανουήλ αποδέχεται αίτησιν επίσης άλλων δέκα χιλιάδων Αλβανών ,οι οποίοι είχαν κατέλθει και κατασκηνώσει συν γυναιξί ,τέκνοις και κατοικιδίοις εις τα πέριξ του Ισθμού,διά τον ίδιον φόβον και αυτοί των Τούρκων και τους εγκαθιστά υπό τους ιδίους ακριβώς όρους,όπως και ο Μανουήλ,και εις την Αργολίδα ,Αρκαδίαν και Κορινθίαν ,αλλ’επιπλέον ακόμη και εις την περιφέρειαν Γερακίου ,Ασωπού,Έλους και Ζάρακος.Τους τελευταίους μάλιστα τους ετοποθέτησεν εκεί και διά λόγους πολιτικής σκοπιμότητος και προνοίας,ίνα τους έχει ως φύλακας και φρουρούς τρόπον τινα ,κατά των ισχυρών τοπικών παραγόντων της εξουσίας του Μυστρά και των οποίων τοιουτοτρόπως οι εν Ζάρακι εγκατασταθέντες Αλβανοί κατείχον τα νώτα.
Αλλά συγχρόνως με τους ως άνω και ο Φράγκος βασιλεύς της Αραγωνίας Πέτρος ο Αος ο οποίος εδέσποζεν επί των Φραγκικών δουκάτων της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος δια τους ιδίους ως άνω λόγους τους παρακινήσαντας , τους προρηθέντας δύο δεσπότας του Μυστρά ,προσκαλεί και ούτος κατά το έτος 1382 «πάντα επιθυμούντα Έλληνα ή Αλβανόν να εγκατασταθή εις τα εδάφη του ,» υποσχόμενος και ούτος επίσης πλήρη ασυδοσίαν των τας πιέσεις των Τούρκων.
Κατά την ιδίαν ωσαύτως εποχήν εκείνην έχομεν Αλβανικόν επικοισμόν και εις την Άνδρον,έρημων κατοίκων και ταύτην λόγω των συνεχών πειρατικών επιδρομών παρ’Αλβανών της Καρύστου.
Περιττόν δε να ομιλήσωμεν και περί των λοιπών Αλβανικών εγκαταστάσεων αι οποίαι έλαβον χώραν επί της εποχής του σουλτάνου του μεγαλοπρεπούς κατά το έτος 1500 και επέκεινα εις Σάμον ,Λήμνον,Κύπρον ,θάλασσα του Μαρμαρά και λοιπήν Μικράν Ασίαν διότι τοιουτοτρόπως θα παρασυρόμεθα μακράν.
Τούτο μόνο σημειώνομεν ενταύθα,ότι πλην του φόβου των Τούρκων ,ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγων ο οποίος συντέλεσεν ακόμη εις την συνεχή αυτήν και αδιάκοπον μετοικεσίαν ,όπως είδομεν ,κατά την διασποράν αυτών εις ξένας χώρας και εδάφη υπήρξεν ο αρχικός και κύριος κατ’εξοχήν βασικός χαρακτήρ της φυλής ως λαού καθαρώς νομαδικού.
Και τώρα κατόπιν των όσων ανωτέρω είπομεν περί των γενομένων εν Ελλάδι ,καθώς και αλλαχού ,κατά το παρελθόν,διαφόρων αλβανικών εγκαταστάσεων,εξηγείται,νομίζομεν αρκούντως δια ποιον λόγον ομιλείται η Αλβανικήν εις όσα μέρη ανωτέρω αναφέραμεν.
Είναι όμως βέβαιον ότι όπως εξέλειπεν αύτη εις τα περισσότερα εκ τούτων κατόπιν της ευρείας εξαπλώσεως των ελληνικών γραμμάτων και προ παντός κατόπιν της ατομικής πρωτοβουλίας εκείνων ,οι οποίοι την εχρησιμοποίουν ,έτσι θα εκλείψει και εις τον τόπο μας ολοσχερώς ,αν και όπως είπομεν αυτή σχεδόν εξέλειπεν.
ΖΑΡΑΞ . ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ( 1960)
του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΕΤΡΟΛΕΚΑ - ιατρού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου