Ο Ζάρακας δεν φαίνεται να κατοικήθηκε στα προιστορικά χρόνια ,εκτός βέβαια στα παράλιά του.
Σε αυτά ήκμασαν ,κατά τους ιστορικούς χρόνους ,δύο σημαντικές πόλεις:
Τα Κύφαντα (στη θέση που είναι σήμερα χτισμένο το Κυπαρίσσι)και ο Ζάρακας (στο σημερινό λιμάνι Γέρακας).
Όμως πολλά από τα σπήλαια ,που υπάρχουν στην παράκτια ζώνη του, φανερώνουν ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα ,που αρχίζει από τη Νεολιθική τουλάχιστον περίοδο.
Πολλούς αιώνες αργότερα ,κατά την περίοδο των Σλαβικών επιδρομών (6ος και 7ος μ.Χ.αιώνας)μερικοί από τους Λάκωνες της ενδοχώρας –πιεζόμενοι από τους επιδρομείς Σλάβους- φαίνεται ότι κατέφυγαν και κατοίκησαν σε ορισμένες καλά επιλγμένες τοποθεσίες του Ζάρακα .
Αλλά και αργότερα –Βυζαντινά χρόνια-η καταφυγή αυτή στα βουνά συνεχίστηκε ,καθώς οι κάτοικοι υπέφεραν από επιδρομές και πειρατείες.
Έτσι ,δημιουργήθηκαν στον Ζάρακα ,κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα ,μικρά χωριά ,οι λεγόμενες σήμερα «Παλαιοχώρες» ή «Παλιόκαστρα»,όπως αυτές στη Ρηχιά ,στο Χάρακα και στο Κυπαρίσσι. Χτισμένες δε αυτές οι Παλαιοχώρες σε φυσικά οχυρωμένους τόπους ,εξυπηρετούσαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ορισμένες παροδικά δύσκολες καταστάσεις.Δεν είχαν βέβαια τους καιρούς εκείνους κάποια ιδιαίτερη οικιστική και πληθυσμιακή ανάπτυξη ,αποτέλεσαν όμως τους αρχικούς πυρήνες για μια μελλοντική κατοίκηση στους γύρω απ’αυτές. Για τις Παλιοχώρες αυτές δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία ,εκτός βέβαια από τα οικιστικά λείψανά τους.Υπάρχουν όμως παραδόσεις και θρύλοι που μιλούν γι αυτές ,και μάλιστα με τρόπο επικό.
Έτσι ,για την Παλιοχώρα στη Ρηχιά λέγεται ότι η ιστορία άρχισε κατά τη διάρκεια των Τουρκικών επιδρομών ,το βράδυ κάποιου Μεγάλου Σαββάτου:
Όλοι οι χωριανοί βρίσκονταν στην εκκλησία για την Ανάσταση.
Εκείνο το βράδυ είχαν αποβιβαστεί στο λιμάνι του Γέρακα Τούρκοι πειρατές ,που λίγο αργότερα έφτασαν στη Ρηχιά ,περικύκλωσαν την Εκκλησία και τους συνέλαβαν όλους.
-Πάρτε μαζί σας τα κεριά της Ανάστασης …τους συμβούλεψε ο γεροντότερος ,καθώς τους αλυσόδεναν και τους έσερναν προς το λιμάνι,με προορισμό τα σκλαβοπάζαρα.
Ύστερα από ώρες και ενώ βρισκόταν κοντά στο λιμάνι ,ξέσπασε καταιγίδα και σταμάτησαν όλοι ,για να προφυλαχτούν όπως μπορούσαν.
-Βάλτε μας ,τους είπε ο γέρος ,σε αυτή τη σπηλιά εδώ δα και το πρωί που θα φέξει μας σηκώνετε πάλι…
Οι Τούρκοι δέχτηκαν . «Πού θα πάνε …»σκέφτηκαν , «αφού εμείς θα είμαστε μπροστά από τη σπηλιά και θα τη φυλάμε …».
Η σπηλιά όμως είχε και άλλη έξοδο ,απ’όπου βγήκαν νύχτα οι αιχμάλωτοι Ρηχιώτες με αναμμένα κεριά της Ανάστασης ,για να βρεθούν την άλλη μέρα όχι πια στο χωριό τους,αλλά οχυρωμένοι ψηλά στη ράχη του Μύνη ,ένα απότομο και απροσπέλαστο βουνό με σάρα από τη μεριά της θάλασσας.
Από εκεί λίγο αργότερα απέκρουσαν με πέτρες τους διώκτες τους,και παρέμειναν στο μέρος αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Κατασκεύασαν ένα πρόχειρο οικισμό από τούρλες ,αλλά και μια Εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο.Και στη ράχη αυτή ,στην οποία κατοίκησαν ,την ονόμασαν ράχη της Αμύνης –ράχη του Μύνη σήμερα-από την αντίσταση και άμυνα που πρόβαλλαν.
Αργότερα ,το 1350 ,ο Ζάρακας θα δεχτεί πολλούς από τους Αλβανούς εποίκους,τους οποίους ,τους οποίους ο Δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Παλαιολόγος δέχτηκε στα εδάφη που εξουσίαζε.
Αυτοί ,με την εργατικότητα και την επιμονή που τους διέκρινε ,κατόρθωσαν να κάμουν μαλακό και ήμερο τον ορεινό Ζάρακα :
Έσκαψαν και στέριωσαν χωράφια με πεζούλια ,καλλιέργησαν διάφορα προιόντα,και έκαμαν –έστω σ’αυτόν τον περιορισμένο βαθμό – παραγωγικές τις άγονες πλαγιές του βουνού.
Πάρα πολλούς όμως νέους κατοίκους δέχτηκε ο Ζάρακας κατά τη διάρκεια της Τουρκικής κατάκτησης.
Τότε πολλοί από τους υπόδουλους Έλληνες άλλων περιοχών –είτε επειδή διώκονταν από τους κατακτητές είτε επειδή δεν άντεχαν άλλο τον Τουρκικό Ζυγό –κατέφευγαν και ρίζωσαν στα δύσβατα υψώματα του Ζάρακα.
Η κίνηση αυτή των σκλαβωμένων συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ,με έξαρση σε περιόδους επαναστατικών κινημάτων –όπως στα Ορλωφικά(1770) – τότε που οι σφαγείς και οι λεηλασίες αποδεκάτιζαν τον πεδινό πληθυσμό και τον εξανάγκαζαν να ξενοτοπίζει και να καταφεύγει σε μέρη απονωμένα και απρόσιτα.
Οι νέοι αυτοί κάτοικοι προέρχονταν από όλες τις περιοχές της Πελοποννήσου,καθώς και από νησιά του Αιγαίου .
Φαίνεται δε ότι πρωτοκατοίκησαν στην Κρεμαστή.
Η περιοχή αυτή είναι η πιο απομονωμένη και δυσπρόσιτη,έχει δάση που της εξασφάλιζαν προστασία ,καθώς και πηγή νερού ,φαινόμενο σπάνιο για τον άνυδρο Ζάρακα.
Ο οικισμός αυτός της Κρεμαστής γρήγορα εξελίχθηκε σε ένα μεγάλο κεφαλοχώρι ,μια κωμόπολη ,αφού στην απογραφή Grimani το 1700 συγκαταλέγεται ανάμεσα στους 15 πρώτους σε πληθυσμό οικισμούς της Πελοποννήσου.
Κατείχε μάλιστα την 5η θέση με 1465 κατοίκους ,ενώ η Μονεμβασία την περίοδο εκείνη κατείχε την 4η θέση με 1622 κατοίκους .
Οι νέοι οικιστές ασχολήθηκαν κυρίως με την κτηνοτροφία .
Αυτοί σιγά –σιγά ,με τα χρόνια ,ξεχειμωνιάζοντας με τα κοπάδια τους σε διάφορες περιοχές του Ζάρακα ,γνώρισαν το βουνό ,εξοικειώθηκαν μαζί του ,και πολλοί άλλαξαν τόπο διαμονής ιδρύοντας νέους οικισμούς.
Τέτοιοι οικισμοί είναι :ο Πάνω Χάρακας και μετά ο Χάρακας ,τα Πιστάματα , ο Λαμπόκαμπος ,η Ρηχιά και τα Κουπιά –χωριά που υπάρχουν ακόμα και σήμερα.
Ίδρυσαν όμως και οικισμούς ,που αργότερα έσβησαν ,όπως :ο Αχλαδόκαμπος ,το Ραέζι ,τα Καρίκια και η Μεγάλη Ρίζα των Πισταμάτων.
Παράλληλα όμως με τους νέους αυτούς κατοίκους , ο Ζάρακας –με την άγρια ομορφιά του και τις πανύψηλες και βραχώδεις πλαγιές του –προσήλκυσε και πολλούς μοναχούς .
Αυτοί ,διαλέγοντας τις πλέον απρόσιτες και επιβλητικές σπηλιές του ,έφτιαξαν εκεί τις σκήτες τους και μόνασαν ,και συντέλεσαν μ’αυτόν τον τρόπο στη δημιουργία του μικρού «Αγίου Όρους».
Γιατί έτσι συνηθίζουν να αποκαλούν σήμερα τη χερσόνησο του Μαλέα λόγω των πολλών μοναστηριών και ασκηταριών ,που φιλοξενεί στο χώρο της .
Σήμερα ο Ζάρακας ,εκτός από το πλούσιο ανάγλυφό του και τις πανέμορφες ,μολονότι πολύ άγριες ,ακτές του ,έχει να παρουσιάσει και μια σειρά από μνημεία πολιτιστικής τεχνικής ,άξια να καταγραφούν και να μελετηθούν. Εμείς ,από τις ομορφιές του διαλέξαμε και σας παρουσιάζουμε : Το λιμάνι του Γέρακα ,ένα πανέμορφο φιόρδ στις νότιες ακτές του ,τη μονή του Αγίου Γεωργίου στην Πύλα του Γέρακα και δύο από τους πιο γραφικούς οικισμούς του – το Κυπαρίσσι και τον Χάρακα.
απο το βιβλίο Η ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΕΝΔΟΧΩΡΑ ΤΗΣ
του Γ.Δ. ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου