Φυσικά ,το πρόγραμμα της εγκατάλειψης της κοινωνίας της κατανάλωσης και της οικοδόμησης μιας κοινωνίας της «λιτής αφθονίας» θα δημιουργήσει παρανοήσεις ,θα εγείρει ενστάσεις και θα συναντήσει αντιστάσεις ,όποια και αν είναι η θεωρία και η πρακτική που θα υιοθετηθεί.
Κατ’αρχάς ,θα μας πουν ότι η έκφρση «λιτή αφθονία» είναι ένα οξύμωρο σχήμα λόγου , έτι χειρότερο και από εκείνο της «αειφόρου ανάπτυξης» την οποία εμείς καταγγέλουμε με κάθε ευκαιρία .
Θα υποστηρίξουν ότι,στην εσχάτη των περιπτώσεων ,θα μπορούσαν να φανταστούν και να αποδεχθούν «μια ευημερία χωρίς οικονομική μεγένθυση» ,όχι όμως και μια αφθονία μέσα στη λιτότητα: κατά τη γνώμη τους ,κάτι τέτοιο είναι πραγματικά υπερβολικό!
Πράγματι,όσο μένουμε εγκλωβισμένοι μέσα στο φαντασιακό της οικονομικής μεγένθυσης ,το μόνο που μπορούμε να διακρίνουμε στην αποανάπτυξη είναι μια ανυπόφορη πρόκληση.
Αντίθετα ,αν κατορθώσουμε και απελευθερωθούμε έστω και ελάχιστα από την καταναλωτική και παραγωγίστικη προπαγάνδα ,γίνεται προφανές ότι η λιτή ζωή είναι μια από τις πρυποθέσεις για οποιαδήποτε μορφή αφθονίας.
Φυσικά ,όπως συμβαίνει και σε οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη κοινωνία ,μια κοινωνία της αποανάπτυξης θα πρέπει να οργανώσει από τη μια την παραγωγή των αναγκών που είναι αναγκαία γις την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών της κοινωνίας ,και από την άλλη ολόκληρο το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κληθεί να λειτουργήσει η κοινωνία .
Με άλλα λόγια ,θα πρέπει να χρησιμοποιεί με λογικό τρόπο τους φυσικούς πόρους τους περιβάλλοντός της και να τους καταναλώνει για την παραγωγή υλικών αγαθών και υπηρεσιών.
Όμως ,αυτό θα το κάνει κατά κάποιον τρόπο όπως οι «κοινωνίες της αφθονίας» της Λίθινης Εποχής που περιγράφει ο ανθρωπολόγος Μάρσαλ Σάλινς ,οι οποίες δεν εισήλθαν ποτέ στο στάδιο της οικονομίας και αγνοούσαν τα ασφυκτικά δεσμά της σπανιότητας ,των αναγκών ,των οικονομικών υπολογισμών και του Homo oeconomicus.
Τα φανταστικά θεμέλια στα οποία στηρίζεται ο θεσμός της οικονομίας θα πρέπει να επανεξεταστούν .
Ο Ζαν Μπωντριγιάρ το είχε πολύ σωστά προβλέψει στην εποχή του : «Μια από τις αντιφάσεις της οικονομικής μεγένθυσης είναι ότι παράγει ταυτόχρονα αγαθά και ανάγκες ,αλλά δεν τα παράγει με τον ίδιο ρυθμό. Από αυτό το γεγονός προκύπτει μια «ψυχολογική εκπτώχευση» ,ένα γενικευμένο αίσθημα ανικανοποίητου το οποίο «ορίζει την κοινωνία της οικονομικής μεγένθυσης ως το αντίθετο της κοινωνίας της αφθονίας» .
΄Ετσι,η πραγματική φτώχεια συνίσταται στην απώλεια της αυτονομίας και σε μια εξάρτηση από τον καταναλωτισμό η οποία θυμίζει τοξικομανία .
Μια ινδιάνικη παροιμία λέει: «Η εξάρτηση συνεπάγεται φτώχεια , η ανεξαρτησία σημαίνει ότι αποδέχεσαι ότι δεν θα γίνεις πλούσιος».
Συνεπώς ,εμείς που είμαστε αιχμάλωτοι τόσων πολλών αντικειμένων τα οποία έχουν σχεδόν μετατραπεί σε τεχνητά μέλη μας, είμαστε φτωχοί ,και,για την ακρίβεια , εξαθλιωμένοι .
Εάν ξαναβρούμε την εκούσια λιτή ζωή ,θα μπορέσουμε να ανοικοδομήσουμε μια κοινωνία της αφθονίας στην βάση εκείνου που ο Ιβάν Ίλιτς αποκαλόυσε «μοντέρνα διαβίωση»:
πρόκειται για έναν τρόπο ζωής μέσα σε μια μεταβιομηχανική κοινωνία ,στην οποία οι άνθρωποι έχουν κατορθώσει να περιορίσουν την εξάρτησή τους από την αγορά.
Αυτό το έχουν επιτύχει προστατεύοντας – με πολιτικά μέσα- μια υποδομή στην οποία οι τεχνικές και τα μέσα χρησιμέυουν κατά κύριο λόγο στη δημιουργία αξιών χρήσης ,οι οποίες ,όχι μόνο δεν θα εκφράζονται με ποσοτικό τρόπο ,αλλά και θα είναι αδύνατο να ποσοτικοποιηθούν από τους επαγγελματίες παραγωγής αναγκών.
Συνεπώς , η μεγένθυση της ευημερίας αποτελεί την πλέον αποδεδειγμένη οδό που οδηγεί στην αποανάπτυξη ,δεδομένου ότι,όταν είναι κανείς ευτυχισμένος ,είναι λιγότερο δεκτικός στην τηλεοπτική προπαγάνδα και στην ψυχολογική εξάρτηση από τις παρορμητικές αγορές.
Ουσιαστικά ,το ζητούμενο είναι η έξοδος από το φαντασιακό της ανάπτυξης και της οικονομικής μεγέθυνσης και η επανένταξη του τομέα της οικονομίας στον κοινωνικό και στον πολιτικό τομέα μέσα από την υπέρβασή του -ή την κατάργησή του - ,ακριβώς όπως μας το είχε υποσχεθεί ο μαρξισμός ,χωρίς ωστόσο και να κατορθώσει να το υλοποιήσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου