Την αφάνα την θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια στο χωριό.
Όλα τα γύρω βουνά γεμάτα. Φυτό θαμνώδες όχι κάτι ιδιαίτερο
εμφανισιακά, αγκαθωτό κανένας δεν τούδινε σημασία.
Θυμάμαι τα «άπειρα» τσιμπήματα όταν ανέβαινα τα καλοκαίρια
στον Αη-Γιάννη από το μονοπάτι φορώντας κοντό παντελονάκι.
Όταν ξεραινόταν, ήταν ιδανικό προσάναμμα στο τζάκι στο φούρνο
….και από κάποια ποικιλία της έφτιαχναν την «ντοροβάκα» μια
σκούπα που μάζευαν πάνω-πάνω τα σκουπιδια μετά
το λίχνισμα στα αλώνια του σταριού-κριθαριού.
Την ξανασυνάντησα στην Αθήνα πολλά χρόνια μετά στο πάρκο
ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ. Πρωτευουσιάνα , μεγαλεία,περιποιημένη,
φροντισμένη και φιλάρεσκη στους επισκέπτες που με ενδιαφέρον
την ρωτούσαν. Είχε αλλάξει το όνομά της Αστοιβίδα την λέγανε.
Καμάρωνε ανάμεσα σε κουμαριές – λεβάντες – γαλατσίδες …
όλες μια μύτη μέχρι κει πάνω. Στην συνάντησή μας χαμήλωσε
τα μάτια …σαν να θυμήθηκε τα τσιμπήματα τότε στο στενό
λιθόστρωτο μονοπάτι.(σ.π)
H Aστοιβίδα είναι ένας αυτοφυής, πολυετής, χαμηλός, μαξιλαρόμορφος θάμνος, ύψους μέχρι 50cm, χαρακτηριστικός των φρυγανικών οικοσυστημάτων των νησιωτικών περιοχών της Ελλάδας και της Ανατολικής Μεσογείου.
Αναπτύσσεται κυρίως σε φτωχά, άγονα και βραχώδη, ασβεστολιθικά και πυριτικά εδάφη, σε υποβαθμισμένες από υπερβόσκηση εκτάσεις ή σε περιοχές που έχουν καεί από πυρκαγιές επανειλημμένως.
Ο φλοιός της Αστοιβίδας είναι αργυροκάστανος και απολεπίζεται σε ακανόνιστες λωρίδες. Οι κλαδίσκοι καταλήγουν σε αδύνατα, μυτερά αγκάθια ενώ τα φύλλα της είναι δικοτυλήδονα, κατ’ εναλλαγή, σύνθετα, πτερωτά, μήκους μέχρι 6cm και ανήκουν στην οικογένεια των αγριοτριαντάφυλλων Rosaceae.
Τα άνθη της, αρσενικά και θηλυκά, βρίσκονται διαταγμένα κατά μήκος κοινού άξονα, σχηματίζοντας στενές ταξιανθίες, μήκους 2-6cm. Τα πέταλα είναι ελλείποντα με σέπαλα πρασινωπά ή σε πορφυρές αποχρώσεις. Ο καρπός του φυτού είναι σφαιρικός, σπογγώδης, και σαρκώδης.
Η Αστοιβίδα ανθίζει από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Το καλοκαίρι το φυτό ξηραίνεται, για να αντέξει τις υψηλές θερμοκρασίες. Πέφτει δηλαδή σε «καλοκαιρινή» νάρκη. Αυτό το χαρακτηριστικό επιτρέπει στην Αστοιβίδα να εξοικονομεί νερό. Μαζί με το φυτό ξηραίνεται και ο καρπός του, και σιγά σιγά προετοιμάζεται να διασκορπίσει σε φρέσκο έδαφος τους σπόρους του, έτσι ώστε το φθινόπωρο να βγουν οι νέοι θάμνοι.
Συναντάται με διάφορες ονομασίες, όπως Αφάνα, Αιματόχορτο ή και “Σαρκοποτήριο το ακανθώδες”, από τη λατινική ονομασία του φυτού Sarcopoterium Spinosum, που είναι αληθινή ευλογία για τις ξεροτοπιές, καθώς συγκρατεί το χώμα και τρέφει κάποια ζώα, με τον γαλακτώδη χυμό της. Χρησιμοποιείται επίσης σαν προσάναμμα για το τζάκι και για την κατασκευή σκουπών, ενώ θεωρείται φυτό με διουρητικές, τονωτικές και αφροδισιακές ιδιότητες.
Η Mυθολογία θέλει το λαμπροκόκκινο χρώμα των καρπών της Αστοιβίδας να προέρχεται από το αίμα που έτρεξε από το πόδι της θεάς Αφροδίτης, όταν πάτησε ξυπόλητη τον θάμνο, στην προσπάθεια της να προστατεύσει τον Άδωνη από τον θυμό του Άρη, βάφοντας έτσι τους καρπούς του φυτού κόκκινους!
ΠΗΓΗ: ιστότοπος ΚΠΙΣΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου